zondag 6 maart 2022

Paustovski en Kiev

Paustovski (links) als gymnasiast in Kiev

Bij Kiev denk ik tegenwoordig onmiddellijk aan belegering, verzet en Russische terreur. Maar ‘vroeger’ (tot zo’n week of twee geleden) ging mijn eerste gedachte uit naar Konstantin Paustovski, een van mijn meest favoriete schrijvers. Wat zou hij van de huidige situatie gevonden hebben? Paustovski (1892-1968) is dan wel in Rusland geboren, maar hij heeft vele jaren (vooral die van zijn jeugd) in Kiev gewoond. Daar heeft hij mooi en met liefde over geschreven, bijvoorbeeld in
De romantici en zijn autobiografie Verre jaren. Het is weer bijna lente. Paustovski beschrijft er een in Kiev: 

"De lente in Kiev begon met het buiten de oevers treden van de Dnjepr. Zodra je even buiten de stad de Vladimirberg op ging, strekte zich een blauwige waterzee voor je ogen uit. Maar behalve door de Dnjepr werd de stad ook overstroomd met stralend zonnelicht, frisheid en een warme, geurige wind. Op de Bibikovskiboulevard kregen de piramidepeppels kleverige blaadjes. In de straten eromheen hing een geur van wierook. Uit de takken van de kastanjes piepten de eerste doorzichtige, verfrommelde blaadjes, bedekt met rossig dons. Pas als in de kastanjebomen gele en roze kaarsen begonnen te bloeien, was het volop lente. Uit de eeuwenoude tuinen drongen frisse koelte, de vochtige adem van jong gras en de ritseling van pas ontvouwen blaadjes in vlagen de straten binnen. Het was in de lente zo heerlijk in de stad dat ik niet begreep waarom mamma op zondag nou absoluut met ons naar het platteland moest." * 

Prachtig! Of mogen we dit nu ineens ook niet meer lezen? Is Russische literatuur ‘fout’? Museum Hermitage Amsterdam werd ineens gesloten, en wat dacht je hiervan: 

Men heeft hier duidelijk de neiging om te ver door te schieten. Persoonlijk denk ik dat je kunst en cultuur, waarvandaan ook, juist moet koesteren als je nog enig vertrouwen in beschaving en mensheid wilt behouden. Dat is de schoonheid en de troost. 

Woorden van dergelijke strekking vind je ook in de ‘open brief’ van de Russische schrijver Michail Sjisjkin, onder andere gepubliceerd in NRC. Sjisjkin woont al jaren in ballingschap in Zwitserland. Hij benadrukt: Poetin is Rusland niet. Dictators verdwijnen, terwijl de cultuur verder leeft. Toch ziet ook hij de toekomst van Rusland somber in. Lees het HIER. 


*Konstantin Paustovski
  Verhaal van een leven I
  Van Oorschot, 2017