De expositie van Hollandse meesters in New York brak alle records, las ik in de krant. Mensen stonden uren in de rij om vervolgens snel langs de 17e eeuwse topstukken te worden geloodst. Vooral Johannes Vermeer bleek immens populair. Daar had er makkelijk een meer kunnen hangen, denk ik dan. Als Han van Meegeren (1889-1947) destijds niet bekend had en zijn vervalsing toegegeven, zou zijn De Emmaüsgangers waarschijnlijk nog steeds doorgaan voor een Vermeer.
Toen ik laatst in Rotterdam was voor de Kokoschka-expositie kon ik het niet laten om ook de vaste tentoonstelling van Boijmans Van Beuningen nog eens te bekijken, en zo stond ik ineens voor dit beroemde en beruchte schilderij. Ik vond het prachtig, en heel bijzonder om het nu van dichtbij te kunnen zien. Het hing op de gang, nogal achteraf in een rare hoek en ik kon mij niet aan de indruk onttrekken dat ze er hier bij Boijmans nog steeds een beetje mee in hun maag zitten. Een besmet schilderij met een gênant verleden.
540.000 gulden hebben ze er voor neergeteld, destijds (1938) een groot bedrag. Toen het bedrog uitkwam gaf dit een groot schandaal. Woedende kunsthistorici en kenners die in hun hemd waren gezet, gezichtsverlies, gehavende imago's en vooral geknakte ego's. De toenmalige directeur van Boijmans heeft tot aan z'n dood beweerd dat het schilderij echt was en Van Meegeren heeft om de rechters te overtuigen in zijn cel nog een extra Vermeer (zijn zevende) moeten schilderen.
Van de een op de andere dag was het werk gedegradeerd van "meesterwerk", "het mooiste doek van Vermeer ooit", tot "een prutswerk van een tweederangs artiest". En dat vind ik dan nog het meest opmerkelijk van het hele verhaal. Het schilderij bleef immers hetzelfde, alleen het naamkaartje werd veranderd.