Laatst
heb ik de biografie en autobiografie van Marten Toonder herlezen. Het leek me
leuk om zijn geboorteakte eens op te zoeken in het Stadsarchief van Rotterdam.
Dat kan tegenwoordig heel gemakkelijk digitaal.
In het geboorteregister van 1912 lees ik hoe op 2 mei de stuurman Marten Toonder (senior dus), 32 jaar, verklaart dat om 6 uur des voormiddags bij hem thuis in de Thorbeckestraat 28 een jongen is geboren, die Marten genaamd zal worden. Getuigen bij deze aangifte zijn een gemeenteklerk met de achternaam Rikkert, en een rijkszuivelvisiteur Van Welt.
Rijkszuivelvisiteur? Wat is dat, en wat doe hij daar bij het loket geboorteaangiften? Het is geen gemeenteambtenaar, want “rijks”. Heeft hij misschien ook een geboorte aan te geven? Of hing hij toch ambtshalve op het gemeentehuis rond? Elders lees ik dat zo'n rijkszuivelvisiteur te maken had met de zuivelinspectie in Nederland. Dat was nodig voor een behoorlijke handhaving van de Boterwet uit 1889, die de fabricage en verkoop van boter reguleerde. Blijft toch de vraag: wat doe die man op het stadhuis van Rotterdam?
In het archief kan ik ook de registratiekaart van het gezin Toonder bekijken. Vader, moeder, Marten en zijn broer Jan Gerhard staan erop vermeld. Bovenaan de kaart staat het woord vuurwapen gestempeld. Wat betekent dat? Een vuurwapen in huize Toonder? Dat kan te maken hebben met het werk van Marten sr. In 1914 was hij gezagvoerder bij de koopvaardij. Ook nu nog mag de kapitein van een koopvaardijschip zichzelf bewapenen tegen zeerovers (en muiters?).
Maar in principe mocht in die tijd iedereen in Nederland een vuurwapen bezitten. Door een maas in de wet was dat vrij. Pas toen de angst voor een communistische omwenteling ging opspelen, greep de minister van Justitie in. De vuurwapenwet van 1919 legde burgers strengere beperkingen op.*
*Historisch
Nieuwsblad 12/2019