Gezien in Museum Martena, Franeker.
(Admiraal) Tom Pouce was de artiestennaam van de destijds beroemde Fries Jan Hannema (1839-1878). Hannema had een groeistoornis en werd niet langer dan 71 cm. Zijn broers en zussen noemden hem daarom Lyts Tomke (Klein Duimpje). Vader Hannema was apotheker in Franeker, had weinig geld en veel kinderen, en besloot daarom met zoontje Jan op tournee te gaan. Het “grote” voorbeeld was de Amerikaanse circusartiest Charles Sherwood Stratton (1838-1883) die optrad onder de naam (General) Tom Thumb of Tom Pouce. Stratton was 63,5 cm kort.
De Franse naam Tom Pouce verwijst naar de sprookjesfiguur Tom Thumb of Klein Duimpje. En dan niet het jongetje met de broodkruimels (van Charles Perrault), maar het kleine jongetje dat met twee boeven moet inbreken (Gebroeders Grimm).
 |
| Bron afbeelding: Museum Martena |
Jan Hannema, alias Tom Pouce dus, gaf optredens op zowel volkse kermissen als bij vorstenhuizen in heel Europa. Hij kon goed imiteren, zijn belangrijke act was die van admiraal Tromp. In Engeland werd Jan beroemd als The Friesland Dwarf. Koningin Victoria gaf hem meubeltjes cadeau. Na dertig jaar optreden vestigde Hannema zich in Burgum. Hij woonde daar als een heer, met een eigen mini-koetsje.
In 1844 en 1845 reisde het Amerikaanse circus met Stratton door Europa en kwam ook in Nederland terecht. Zijn optreden was een enorm succes en de naam Tom Pouce werd zo populair dat niet alleen Jan Hannema (of eigenlijk zijn vader natuurlijk) geïnspireerd werd, maar ook een Amsterdamse banketbakker die een nieuw gebakje naar hem vernoemde, inderdaad: de tompoes.
En waarschijnlijk is er zelfs nog een link met Napoleon. Stratton had een sketch waarin hij de Franse keizer uitbeeldde en in verschillende landen in Europa bestaan gebakjes die een beetje op de Nederlandse tompoes lijken en die op de een of andere manier iets met Napoleon te maken hebben.
Het tompoesgebakje was op zijn beurt weer inspirerend genoeg voor Marten Toonder om er zijn bekende stripfiguur naar te vernoemen. Volgens de overlevering werd hij tijdens een bezoek aan de bakker door zijn vrouw Phiny attent gemaakt op deze naam. Waarop Toonder op het idee kwam om de kat waarover hij avonturenverhalen wilde gaan maken Tom Poes te noemen.
Bronnen: Museum Martena en Wikipedia