Thomas Weber: Adolf Hitler en de Eerste Wereldoorlog

Van de Duitse historicus Thomas Weber (1974) verscheen in 2012 Adolf Hitler en de Eerste Wereldoorlog; Het ware verhaal. In dit boek haalt hij twee hardnekkige mythes rond Hitler in de periode 1914-1918 onderuit: zijn rol als heldhaftige soldaat in de voorste frontlinies en de bewering dat deze tijd bepalend zou zijn geweest voor zijn politieke ontwikkeling.

Over het leven van Adolf Hitler tijdens de Eerste Wereldoorlog was tot nu toe niet zo veel bekend. Meestal werd klakkeloos herhaald wat hij er zelf over gemeld heeft en veel informatie is aangedikt of zelfs verzonnen door de nazipropaganda. In de jaren dertig heeft Hitler enkele rechtszaken gevoerd tegen kranten en veteranen die zijn oorlogsverleden in twijfel trokken, later handelde de Gestapo dit soort zaken af. Thomas Weber komt met een nieuwe invalshoek door een nauwkeurige beschrijving te geven van het legeronderdeel waar Hitler tijdens de Eerste Wereldoorlog deel van uitmaakte, het Beierse Reserve Infanterie Regiment 16. Zijn bronnen zijn de archieven van dit regiment, de verhalen van de mensen om Hitler heen, officieren en soldaten, hun statistische en biografische gegevens.

Na het uitbreken van de oorlog in augustus 1914 meldt Hitler, die zich eerder gedrukt had voor de dienstplicht in Oostenrijk, zich als vrijwilliger bij het Beierse leger. Hij is dan 25 jaar en wordt al snel ingezet aan het Westelijk front. Bij de eerste slag bij Ieper staat hij nog in de voorste linie, maar na elf dagen wordt hij overgeplaatst naar het hoofdkwartier van het regiment en daar aangesteld als koerier. Vergeleken met de omstandigheden aan het echte front, kilometers verderop, is dit een luizenbaantje, dat hij de rest van de oorlog zal behouden. Helemaal zonder risico is het niet, hij raakt twee maal gewond, maar het is niet zo uitzonderlijk gevaarlijk als de nazipropaganda het later voordoet. Zijn kameraden in de loopgraven vinden hem en de anderen op het hoofdkwartier maar een stel drukkers. Minachtend noemen ze hen Etappenschweinen (achterhoedevarkens). Soldaat Hitler zit hier dus redelijk comfortabel de oorlog uit, en krijgt door zijn goede connecties met de officieren ook nog eens het IJzeren Kruis tweede én eerste klasse uitgereikt. Uitzonderlijk, en vooral erg zuur voor de mensen aan het front die werkelijk de kastanjes uit het vuur moeten halen. Het beeld van Captain Darling uit Blackadder IV doemt hier voor mij op.

Geheel links Hitler.

Hitler zelf, die uit de verhalen van zijn regimentsgenoten naar voren komt als een eenzame zonderling met zeer gebrekkige sociale vaardigheden, was zich waarschijnlijk niet eens bewust van dit verschil van opvatting en leek werkelijk te geloven in zijn rol als oorlogsheld. Het gevoel van erkenning was enorm belangrijk voor hem. Het moet dan ook een flinke klap voor zijn zelfbeeld geweest zijn, toen hij op een reünie in 1922 totaal genegeerd werd door zijn kameraden.

Webers onderzoek toont verder aan dat de mensen in Hitlers regiment zich in de loop van de Eerste Wereldoorlog niet bepaald met politiek bezig hielden, maar voornamelijk naar vrede snakten, zoals waarschijnlijk ook als de rest van het Duitse volk in die periode. Hitler zelf komt ook niet echt politiek bewust over, tot ver in 1919 kan het met hem nog alle kanten op en hij toont zich een politieke draaikont. Op een filmbeeld is hij zelfs nog te zien op de begrafenis van een socialistische leider, met een rode band om zijn arm. Het lijkt er op dat Hitler geradicaliseerd is in de zomer van 1919. Hoe en waarom is onbekend, het is een geheimzinnige, schimmige periode. Dit raadsel zou, wat mij betreft, een mooi onderwerp zijn voor een eventueel vervolgboek van Weber.