A crack in everything

Blessed are the cracked, for they shall let in the light  (Groucho Marx, 1890-1977)

Een van de mooiste songs van Leonard Cohen vind ik Anthem, het staat op het album The Future uit 1992. Je kent het vast wel, want enkele regels uit dit nummer worden te pas (en vooral te onpas) geciteerd. Het lijkt wel of inmiddels iedere yogadocent, zelfhulpboekenschrijver of spiritueel centrumuitbater zich eraan vergrepen heeft:

Ring the bells that still can ring
Forget your perfect offering
There is a crack in everything 
That's how the light gets in

Nu hoorde ik laatst iemand beweren dat de zin There is a crack in everything helemaal niet van Leonard Cohen zou zijn, maar afkomstig uit "een oud verhaal" over een man die zijn been verloor. Huh? Niet van Leonard? Dat wilde ik dan wel even goed uitgezocht hebben!

Speurend op het internet kom ik inderdaad het betreffende verhaal(tje) over deze ongelukkige man tegen. Hij verloor zijn been, was boos en teleurgesteld en ging het klooster in om daar tekeningen te maken van kapotte dingen, zoals vazen met een barst. Later kwam hij weer wat in het reine met zichzelf, maar hij bleef toch gebarsten vazen schilderen omdat het licht juist binnenkomt via een breuk.

Over de oorsprong van deze stichtende geschiedenis kom ik verder niets te weten. Wie dit verhaal, wanneer en in welke context verteld heeft, wordt nergens vermeld. Wel dat het genoemd zou worden "in een boek" van de Amerikaanse boeddhistische meditatieleraar Jack Kornfield. En Leonard Cohen zou het vervolgens hieruit (op)gepikt hebben. Een veronderstelling die je op het gehele internet telkens weer tegenkomt. Iedereen neemt het klakkeloos over, want zo werkt dat. Nergens bronnen, details of feiten. Zelfs de titel van dat boek van Kornfield blijft onvermeld.

Ik heb toen de bibliografie van Jack Kornfield  van voor 1992 maar eens doorgenomen. Drie boeken komen in aanmerking, maar verder speurend kan geen van deze drie met het vazen-verhaal in verband gebracht worden. Juist als ik besluit om het er dan maar bij te laten, vind ik het verlossende antwoord op de website van een Amerikaanse kunstenaar. Hij verwijst naar een interview met Leonard Cohen uit 1992.

In dit interview vertelt Leonard dat hij Anthem al in 1982 geschreven heeft, en dat het idee voor deze song zelfs nog veel ouder is. De interviewer vraagt dan specifiek "Including the part about the crack in everything?", waarop Leonard antwoordt: "That's old, that's very old. That has been the background of much of my work. I had those lines in the works for a long time. I've been recycling them in many songs. I must not be able to nail it".

En, "When I say that I don't have any ideas, it doesn't come to me in the form of an idea. It comes in the form of an image. I didn't start with a philosophical position that human activity is not perfectable. And that all human activity is flawed. And it is by intimacy with the flaw that we discern our real humanity and our real connection with divine inspiration. I didn't come up with it that way. I saw something broken. It's a different form of cognition".

De complete tekst van Anthem vind je hier.

Wilhelm II

Onlangs verscheen er een nieuw boek geschreven door Christopher Clark over Wilhelm II, de (tot nu toe) laatste Duitse keizer, Dat wil ik graag lezen, want ik vind hem (met al zijn onaangenaamheden) een interessante figuur, waarin ik extra geïnteresseerd ben geraakt door mijn bezoekjes aan Museum Huis Doorn.

Wilhelm II (1859-1941) is aan het eind van de Eerste Wereldoorlog naar Nederland gevlucht en heeft hier asiel gekregen. Na een "kort" verblijf op kasteel Amerongen is hij uiteindelijk naar Huis Doorn verkast, waar hij zijn laatste levensjaren in ballingschap doorbracht. Naar verluidt vond de keizer, die tientallen grote paleizen in Duitsland bezat, Huis Doorn maar "een kippenhok".

Dat hij het (naar zijn maatstaven) beknopte huis vervolgens volplempte met allerhande curiosa en soms regelrechte meuk heeft natuurlijk ook niet echt geholpen. Er werd hem toegestaan een selectie te maken van voorwerpen uit zijn paleizen, uiteindelijk 59 treinwagons vol voorwerpen die allemaal een plekje kregen op huis Doorn. We zijn inmiddels 100 jaar verder en veel meubelstukken, tapijten en dergelijke zijn nu behoorlijk over hun houdbaarheidsdatum heen. Dat kun je ook ruiken hier en daar. Het leukst vind ik de echt persoonlijke attributen uit de collectie, Wilhelm komt op die manier wel heel dichtbij. Een po, een weegschaal, een waskom en badkuip, of die rare kast van de keizerin.

Wilhelms zadelstoel. ("Te paard neem je de beste beslissingen")

In 2013 nog ging het niet zo goed met dit museum, de subsidie werd gehalveerd en sluiting dreigde. Maar zo te zien draait de zaak hier nu als nooit tevoren, er zijn maar liefst 180 vrijwilligers. Wij zijn hier voor de tijdelijke expositie van Ernest Howard Sheperd, tekenaar van Winnie-the-Pooh, maar laten ons ook nog eens rondleiden door de vaste collectie. Een enthousiaste, op W.F. Hermans (maar dan vrolijk) gelijkende vrijwilliger loodst ons door de kamers. Nu en dan verslikt hij zich haast in zijn woorden, zóveel informatie wil hij aan ons doorgeven. Aan het eind van ons bezoek wandelen we nog wat over het landgoed. Het park zal er nu in de herfst ook wel fantastisch uitzien. Aanrader!

Mausoleum van Wilhelm II.

Drie beestjes

De vormen, de kleuren, de compositie. Het lijkt wel kunst deze foto, maar het is een momentopname van de "werkelijkheid". In dit geval een prachtige knalgroene sprinkhaan op onze oranjebruine auto. De grilliggevormde waterdruppels maken het af. De sprinkhaan kijkt ons aan met een enorm geel oog en lijkt daarbij peinzend aan zijn kin te krabben.

Nog een sprinkhaan, maar dan anders. Lijkt me niet bepaald inheems, met welke wind is die hierheen komen waaien? Formaat: kleine sigaar. Zit hier op een baksteen.

Een superklein doorzichtig slakje. Met z'n ogen op steeltjes observeerde hij ons net zo nieuwsgierig als wij hem. Poepte op de hand (die hier wel kipfilet lijkt, zoveel moest er ingezoomd worden).

The owls are not what they seem

Ik heb niets met de jaren negentig. Er is nauwelijks iets van dit tijdvak bij me blijven hangen, een heel decennium door mijn vingers geglipt. Met één grote uitzondering: Twin Peaks.

Net als velen met mij was ik in 1991 geheel in de ban van deze mysterieuze, baanbrekende televisieserie van David Lynch. Toen de plot in de loop van de tweede serie steeds gekker werd haakten veel kijkers af, maar mij kon het niet bizar genoeg zijn.

Elke aflevering, opgenomen met mijn oude videorecorder (een bovenlader), bekeek ik twee keer om hem daarna te analyseren en te bespreken met mijn toenmalige collega R. De moord op Laura Palmer had ik al in een vroeg stadium "opgelost". Het was een fijn toeval om een hardcore fan in de directe omgeving te hebben, want het was nog ruim voor de social media en alle internetmogelijkheden van nu. In VN stond elke week een voor/nabeschouwing en dat was het dan.

Onder het werk draaiden wij de soundtrack van de serie, stroopzoete, soms dreigende muziek van Angelo Badalamenti. Niet iedereen kon dat waarderen. Ik kreeg een grappige fictieve reisgids voor het dorpje Twin Peaks kado en kocht zelf Peaks Experience; Vademecum, een bundel serieuze essay-achtige stukken. Het boek had een leuke gimmick: de kaft rook naar Douglasspar, de boomsoort uit de wouden rond Twin Peaks.

Nu is de serie terug, na vijfentwintig jaar (zoals al gesuggereerd werd in de laatste aflevering van 1991). Ik heb dit hele derde seizoen nog tegoed. Wat zal ik er van vinden? Tenslotte ben ik zelf ook vijfentwintig jaar verder...

Schaapjes op het droge

Nog zo'n Zwitserlevenblogpost: tevreden schapen op een helling (naast de binnenwatering in Katwijk).

Over deze kudde heb ik al eens eerder geblogd. Ze komt hier elk jaar terug, ingehuurd door het Hoogheemraadschap  om het gras te maaien. Je kunt de schapen overal in de regio tegenkomen. Ik zag ze in de duinen bij Wassenaar en laatst nog (op doorreis) op de rotonde bij onze straat.

Ontkreukeld

Ik was het niet van plan, maar toen ik eenmaal met mijn koffie in de tuin zat, kon ik niet meer uit mijn stoel komen. Zoveel zon hebben we in september nu ook weer niet gehad. Het enige positieve van al die regen is dat de tuin er nu nog zo mooi groen bijligt en lekker ruikt.

Meestal lees ik in de tuin in Het verborgen leven van bomen door Colin Tudge, dat past leuk bij de situatie. Het is erg goed, ik heb het bijna uit. Het eerste gedeelte is een lange opsomming van soorten, maar later wordt het veel interessanter allemaal.

Er kwam één mini-buitje voorbij, een paar druppels, maar ik ben toch even onder de hulst gaan schuilen om mijn boek droog te houden. De binnenkant van de hulstboom is minstens zo prachtig als de buitenkant. Het is een soort bol gewelf van hout. Er komt ook geen druppel doorheen.

De hulst zit nu vol spinnenwebben, net als de rest van de tuin. Een hele klus voor zo'n spinnetje en ik probeer er zoveel mogelijk rekening mee te houden. Er omheen lopen of onderdoor limboën. Soms lukt dat niet of zie ik ze niet op tijd. Ik voel me dan net een barbaar.

Vandaag op het strand

Geluksbrenger

Terwijl ik deze blogpost tik, giert de wind om het huis. De windstoten van deze eerste echte najaarsstorm laten de bomen in de buurt, de meesten nog vol in het blad, genadeloos heen en weer zwiepen. Eén boom staat er vrijwel bewegingloos bij, of er niets aan de hand is: de hulstboom in onze tuin.

Ik ben best trots op ons mooie, stoere hulstboompje. Geen struik, maar een echt boompje met een dikke stam. Op dit moment zit hij vol met rode besjes en dan krijg ik echt zin in de kerst. De besjes zijn nu nog giftig, maar als het een keer gevroren heeft schijnen ze eetbaar te zijn. Voor de vogels althans, dat kan ook weer leuke taferelen gaan opleveren.

Ik weet niet waar we deze besjes ineens aan te danken hebben, vorig jaar toen we hier kwamen wonen waren ze er niet. Mogelijk komt het door de extra potgrond die we rond de boom hebben uitgestrooid. Onder de boom wilde eerst niets groeien, misschien ook door alle stugge, leerachtige blaadjes die er lagen. Die heb ik zoveel mogelijk verwijderd. Maar waarschijnlijk zijn het de bijen van de buurman verderop. Of zit de boom gewoon "lekker in z'n vel"?  Het was eerst zo'n gecoiffeerde bol, maar wij laten hem zoveel mogelijk z'n gang aan. Wij willen een boom en geen Lodewijk XIV poedel.

Hulst is het hele jaar prachtig donkergroen, oorspronkelijk als enige boomsoort in de Benelux. Ik vind het ook interessant om te zien dat hij twee soorten bladeren heeft. Die aan de buitenkant hebben stekels en kunnen je lelijk prikken, de binnenste bladeren hebben dat niet. 

Volgens de overleveringen is hulst een heilige geluksbrenger, die bescherming biedt tegen onweer, heksen en kwade geesten. En dat is dan ook weer mooi meegenomen!

De kast van de Keizerin

Huis Doorn, boudoir van de keizerin. Wat is de inhoud van deze kast?

Eerlijk gezegd was ik zelf (ook) nogal verrast. De Duitse Kaiser Wilhelm II had in zijn glorietijd de beschikking over tientallen enorme paleizen, dus zijn laatste stulpje in Doorn zal naar zijn maatstaven wat krap zijn geweest. Gelukkig is er overal een oplossing voor.

Binnenkort meer over Huis Doorn.

Otter

Deze foto's van de preparatie van een otter in Naturalis had ik nog op de plank liggen. Ze zijn van januari 2016, maar ik heb ze destijds niet op mijn blog geplaatst omdat ik ze toen "te bloederig" vond. Bij nader inzien kunnen ze best, ik heb ooit wel bloederiger foto's geplaatst, en kijk anders maar eens in de etalage van de Keurslager.

Ik weet niet meer precies hoe deze otter op de tafel van Bas beland is, ik meen dat het een verkeersslachtoffer was. Extra tragisch omdat de otter nog redelijk zeldzaam is in Nederland. In de jaren tachtig was hij zelfs helemaal uitgestorven, maar sinds 2011 wordt hij weer waargenomen in Nederland, o.a. op de Veluwe en in Flevoland.

Ik mis de prepareersessies van vooral Bas Perdijk en Duncan Reeder enorm.
Het is alweer september en dat betekent dat Naturalis nu precies een jaar (zo goed als) gesloten is. Het museum ondergaat een ingrijpende verbouwing waarvan het einde nog lang niet in zicht is. De bouwstop naar aanleiding van het geschil met de architect heeft natuurlijk ook niet echt geholpen, Naturalis heeft uiteindelijk anderhalf miljoen euro schadevergoeding betaald. De T.rex (de tweede in Europa) is ergens in het buitenland, uitgeleend.

Waar lijkt dit op? Inderdaad!

De hele sessie heeft vier uur geduurd.

Op de trap

Na de schuurdeur vorige week, is vandaag de trap extra opgeleukt. Met paardjes natuurlijk.

Sonja Barend en juffrouw Frowijn

En morgen gezond weer op.

Deze week lees ik Je ziet mij nooit meer terug, de autobiografie van Sonja Barend (1940). Ik was dit eigenlijk niet van plan, maar nu kan ik het boek niet meer wegleggen. Het zijn voornamelijk  treurige memoires, het gemis van haar vader die in de oorlog in een kamp vermoord is. Centraal in het boek staat Sonja Barends zoektocht naar herinneringen aan deze man (die ze alleen van een foto kent) en de levenslange pogingen om de waarheid boven tafel te krijgen. Ik vind het heel opmerkelijk dat Barend, die zo ontzettend veel goede interviews heeft afgenomen, niet in staat bleek om het hele verhaal aan haar moeder te ontfutselen. Te dichtbij waarschijnlijk en vooral te pijnlijk. Een mooi, vlot geschreven boek. Aanrader.

Sonja Barend "ken" ik vooral van haar talkshows uit de jaren tachtig en negentig en van het Wie van de drie panel uit de jaren zeventig (dat was pas gezellige tv!). Maar eigenlijk ben ik al fan vanaf haar allerprilste televisiebegin, halverwege de jaren zestig. Ik was toen door haar gefascineerd omdat ze me deed denken aan mijn kleuterschooljuffrouw Frowijn, waar ik tamelijk dol op was. Misschien leken ze niet echt op elkaar, en was het alleen de stem of verschijning. Dat weet ik niet meer.

Sonja Barend 1968

Ik heb haar nooit anders gekend dan als "juffrouw Frowijn". Aan voornamen werd nog niet gedaan in die tijd, althans niet bij ons op school. In mijn ogen had ik een hippe juf, we hebben het hier wel over 1967. Ik had geen idee hoe oud ze was. Als kleuter houd je je daar helemaal niet mee bezig, alle volwassenen zijn even oud, behalve misschien de opa's en oma's, die vormen weer een aparte categorie. 

Op een bepaald moment was juffrouw Frowijn tot mijn grote schrik ineens langdurig afwezig wegens ziekte. Er was een vervangster die ons vertelde dat "er een bus over juffrouw Frowijns voet gereden was". Een raar verhaal, dat ik op dat moment nog wel geloofde, maar al redelijk snel daarna niet meer. Het was natuurlijk weer zo'n rare smoes van volwassenen om kleine kinderen in de maling te nemen om zo wat ingewikkelder uitleg te omzeilen. Een alternatieve waarheid zou je tegenwoordig zeggen. Natúúrlijk was er iets anders aan de hand, en, had mijn moeder ook al niet veelbetekenend gekeken toen ik het verhaal thuis vertelde? Bus over voet! Nee, er zat een luchtje aan.

En dat heb ik verder al die jaren zo gedacht, zo heb ik het onthouden. Misschien was het wel zo'n specifieke vrouwenaangelegenheid waar kinderen en mannen geen weet van (hoeven te) hebben, dacht ik later nog. Over de rand van het boek van Sonja Barend vertel ik mijn vrouw over mijn juffrouw Frowijn en haar voet. En samen komen we nogmaals tot de conclusie dat het wel een fakeverhaal zal zijn geweest, een pedagogisch broodje aap om van lastige kindervragen af te zijn.

Intussen dwalen mijn gedachten terug naar juffrouw Frowijn, hoe zou het haar verder vergaan zijn? Hoe zag ze er uit? Op google tik ik in "juffrouw Frowijn Katwijk" en tot mijn stomme verbazing verschijnt daar het volgende kleine krantenberichtje uit de Nieuwe Leidsche Courant van 16 september 1967:

Oplegger rijdt over voeten jonge vrouw

Katwijk  -  Gistermiddag omstreeks vier uur is een truck-met-oplegger met één van zijn wielen over de voeten van de twintigjarige Haagse kleuterleidster F.D. Frowijn gereden. Mejuffrouw Frowijn liep daarbij inwendig voetletsel op. Het gebeurde op de hoek Hoorneslaan-Zwarteweg. Bij het nemen van de bocht kwamen de wielen van de oplegger over het voetpad.

Dit is maatwerk, en meer informatie over juffrouw Frowijn dan ik ooit heb gehad!  En het verhaal blijkt gewoon te kloppen, alleen was de bus een truck. De juf was natuurlijk na schooltijd op weg naar de bushalte. Raadsel opgelost na precies 50 jaar! Het internet blijft me verwonderen.

En kijk eens hoeveel details een krant in die tijd over een "slachtoffer" vermeldde, privacy deed er kennelijk niet toe. In dit kleine mini-berichtje (vier regels) krijgt de lezer inzicht in de leeftijd, woonplaats, beroep en de aard van het letsel. Daarnaast onthult het oubollige mejuffrouw dat F.D. Frowijn ongehuwd is. Over de chauffeur van de truck wordt helemaal niets verteld, eigenlijk krijgt de truck de schuld.

Hoe gaat het nu met juffrouw Frowijn? Zou ze nog leven? Dan is ze 70 inmiddels.

Nieuwe Leidsche Courant 16-9-1967, pagina 15

Update 2020:  HIER

Tussen Kunst en Klus

Deze week hebben we (mijn vrouw) het tuinhuisje en het schuurtje geverfd. Dat was hard nodig en ook de kitspuit werd daarbij royaal gehanteerd. Om de papyruswitte schuurdeur wat op te leuken, heeft mijn vrouw er nog een grachtengroene boom op geschilderd.

Leuk detail vind ik de twee kleine vogeltjes. Ze doen me denken aan de halsbandparkieten die hier vaak rondvliegen. Maar eigenlijk nog het meest aan de twee romantische houtduiven die samen elke avond, hoog in de boom voor ons huis, op hun vaste tak naar de zonsondergang kijken.

Winnie en Wilhelm

In Museum Huis Doorn kun je nu een tentoonstelling bekijken over E.H. Shepard, tekenaar van
Winnie-the-Pooh.

De kinderboeken van Winnie-the-Pooh (1926) door A.A. Milne zijn klassiekers, maar op de een of andere manier totaal aan mij voorbij gegaan in mijn jeugd. Later heb ik er via een omweg alsnog (min of meer) kennis mee gemaakt. Dat kwam door het boekje Tao van Poeh, waarin Benjamin Hoff het taoïsme probeert uit te leggen aan de hand van de Winnie-the-Pooh verhalen. Hij vindt deze "Beer met maar een klein beetje Verstand een ware Tao-Meester". Het is een nogal vaag boekje, maar het bereikte destijds (1982) wel flinke oplagen. Misschien ook omdat het zo sympathiek oogt, rijk geïllustreerd met de oorspronkelijke tekeningen uit de "echte" Pooh verhalen. De tekeningen van E.H. Shepard (1879-1976) zijn zo mogelijk nog beroemder dan de teksten van Milne.

Van deze Shepard kun je nu in Huis Doorn negentig originele tekeningen bekijken. Niet van Pooh, maar van het leven aan het front in de Eerste Wereldoorlog en politieke cartoons uit die tijd. E.H. Shepard nam als Britse artillerist tussen 1915 en 1918 deel aan grote veldslagen in België, Frankrijk en Italië. In de loopgraven maakt hij grappige tekeningen en serieuze impressies. Fotograferen is op deze expositie niet toegestaan, maar op de google-pagina hier krijg je een aardige indruk.

De tekeningen in Doorn zijn voor het eerst buiten Engeland te zien. Het museum kon deze primeur binnenhalen omdat Shepards erfgenamen het prachtig vonden dat zijn tekeningen nu uitgerekend in het huis van de Kaiser hangen.

De expositie is nog te zien tot en met 10 december 2017. Informatie vind je hier.