Svejk

Afbeelding van Soldaat Svejk op een restaurant in Praag.

Ik las De lotgevallen van de brave soldaat Svejk lang geleden met veel plezier, vier delen achter elkaar. Er valt veel te lachen in dit boek uit 1923, en dat heb je niet vaak met verhalen rond de Eerste Wereldoorlog. In deze absurde avonturen van de Praagse soldaat Svejk in het Oostenrijks-Hongaarse leger wordt alles belachelijk gemaakt, de militaire discipline, de oorlog en vooral de zinloosheid van het conflict waarbij de Tsjechen zich niet betrokken voelden. Zij werden domweg ingelijfd door een keizerrijk waaraan zij niet loyaal waren. Svejk hangt de idioot uit en uit het boek wordt niet duidelijk of hij dit ook werkelijk is, of dat het een overlevingsstrategie betreft.

Hasek (links) en Lada (rechts).

De schrijver Jaroslav Hasek (1883-1923) was een nogal avontuurlijke en kleurrijke figuur (anarchist, bigamist, deserteur), die overal mee weg leek te komen. Als journalist schreef hij bijvoorbeeld gedetailleerde "reisverslagen" vanuit zijn stamkroeg. Veel anekdotes, situaties en karakters uit de verhalen rond Svejk lijken gebaseerd op eigen belevenissen van Hasek die (net als Svejk) onder andere compagniesordonnans is geweest. Een mooi baantje, waarop door de mensen in de loopgraven werd neergekeken. Zij vonden het drukkers, Etappenschweinen.

De sfeer van het boek wordt voor een belangrijk deel bepaald door de illustraties van Josef Lada (1887-1957), een Praagse kunstschilder en schrijver van voornamelijk kinderboeken. Lada was bevriend met Hasek, met wie hij enige tijd samenwoonde. Hun stamkroeg was U Kalicha (Het Kelkje) dat ook in de verhalen van Svejk een belangrijke rol speelt. Hasek, Lada en Svejk dronken hier hun favoriete donkere Tsjechische bier. Het café in Praag bestaat nog steeds.

#50 books vraag 21: Hoe ziet jouw ideale boekwinkel er uit?

Hoe ziet mijn ideale boekwinkel er uit?

Daar hoef ik niet lang over na te denken: Marks & Co, het antiquariaat uit de film 84 Charing Cross Road natuurlijk!

En dan liefst ook met Anthony Hopkins achter de counter, die je desgewenst hoogstpersoonlijk van literair advies dient. Iedere boekenliefhebber die deze film gezien heeft zal begrijpen wat ik bedoel.

Nieuwe boeken bestel ik bij Bol. Binnenkort houdt de laatste boekwinkel in ons dorp er mee op, en ik vind het niet eens erg. Wanneer ben ik daar voor het laatst geweest? Dat is al maanden geleden. Voor een tijdschrift.

Een antiquariaat dus. En met Anthony Hopkins. Of anders met een erudiete bejaarde man, met een baard en een slobbertrui. Een beetje nurks, stug, maar met een gouden hart. Hij zit de hele dag in zijn hoekje tussen de kasten te lezen, maar zet je indien nodig op het juiste spoor in zijn winkel en geeft jouw persoonlijke boekenpad richting. Tijd doet er niet toe in dit antiquariaat.

Mijn imaginaire boekwinkel zou helemaal af zijn met een ruimte ernaast (niet tussen de boeken!) waar je echt goede koffie en thee kunt krijgen. Er klinkt zachtjes oude jazz en aan de grote kloostertafel bekijken mensen hun recente aankopen of lezen in de boekenbijlages.

Waarschijnlijk valt er hier geen droog brood te verdienen en moet er geld bij. Dus misschien is dit meer iets voor een gemotiveerde pensionado, met een overschot aan tijd en eigen middelen. Maar het allerliefst zou ik het toch zelf doen, als ooit het schip met geld binnen vaart…

In de serie #50 books stelt Hendrik-Jan de Wit elke week een vraag over boeken en leesgedrag. Je kunt daarover meebloggen. Zie hier.

Robin de Puy; If this is true…

In het Fotomuseum in Den Haag hangt nu een erg mooie verzameling portretten die Robin de Puy (1986) maakte op haar reis door Amerika.

Vanaf mei 2015 doorkruiste zij (zonder vaststaande route) op een Harley Davidson tien weken lang Amerika en fotografeerde onderweg bijzondere, karakteristieke koppen uit de onderklasse van de samenleving. Schrijnende beelden soms, maar zéker niet ‘zielig’. Eerder krachtige persoonlijkheden.

Bekijk ook, vooraf of achteraf, de mooie documentaire die gemaakt is over deze reis. Je ziet De Puy aan het werk met haar ‘modellen’, met empathie maar toch afstandelijk. Op haar zelfportretten komt Robin de Puy op mij over als een nogal zelfverzekerde persoonlijkheid, maar in deze documentaire (een roadmovie eigenlijk) blijkt ze een erg onzekere outsider.

Sommige scenes blijven lang bij me hangen. Bijvoorbeeld de duidelijke spanning tijdens een sessie met een stel vierkante bouwvakkers ergens in een motel. Of de oudere man in een trailerpark, die zo ontzettend blij was met gewoon een menselijk praatje. Ontroerend was dat.

De tentoonstelling kun je nog zien tot en met 26 juni 2016. Informatie: hier.

De documentaire kun je hier nog bekijken.

De trots van Polen

In  het Gemeentemuseum in Den Haag zagen wij de mooie overzichtstentoonstelling van Wojciech Weiss (1875-1950), volgens de begeleidende tekst "misschien wel de belangrijkste Poolse kunstenaar uit het begin van de twintigste eeuw, een historische icoon in Oost-Europa". Voor ons een verrassende eerste kennismaking, maar het is dan ook de eerste grote tentoonstelling van Weiss' werk buiten Polen. De getoonde schilderijen komen uit Warschau, Krakau en Poznan.

Wojciech Weiss leefde in "interessante tijden", iets waar je meestal niet jaloers op hoeft te zijn. In de periode voor de Eerste Wereldoorlog exposeerde hij nog met Klimt en Toorop bij de Wiener Secession, waar hij lid van was, en werkte hij enkele jaren in Parijs. Maar na de Tweede Wereldoorlog, Stalin en het IJzeren Gordijn kwam er een einde aan deze inspirerende contacten met West-Europese kunstenaars.

Vooral de (zelf)portretten vond ik erg goed.

Ik vind dat het Gemeentemuseum best wat meer reclame zou mogen maken voor deze pracht-expositie. Nu gaat alle aandacht naar Jan Toorop en Klimt/Schiele.

Wojciech Weiss, de trots van Polen, is nog te zien tot en met 12 juni 2016. Informatie: hier.

Judith in het Gemeentemuseum

Het Gemeentemuseum in Den Haag is mijn favoriete museum in Nederland, dat kan ik niet vaak genoeg aanbevelen. Maar als er ooit een uiterst geschikt moment is geweest om het te bezoeken dan is dat nu. Er zijn maar liefst drie tijdelijke exposities te bewonderen die echt zeer de moeite waard zijn. En dat allemaal met hetzelfde kaartje.

Om te beginnen Jan Toorop (nog maar even te zien, tot en met 29 mei a.s.),

verder Klimt - Schiele,

en tenslotte de belangrijke Poolse kunstenaar Wojciech Weiss, voor mij een echte verrassing. Daarover later meer op dit blog.

Wij gingen speciaal op pad om Judith (1901) van Gustav Klimt (1862-1918) te zien. Een buitenkansje, want dit beroemde schilderij is niet vaak buiten Wenen te bewonderen. Toen we in maart de overzichtstentoonstelling van Jan Toorop (zie hier) bezochten, werd de Klimt - Schiele expositie nog ingericht.

Behalve Judith wordt hier nog een ander beroemd kunstwerk getoond, namelijk Portret van Edith (1915) van Egon Schiele (1890-1918). De sensuele Judith en de schuchtere Edith zijn elkaars "tegenhanger", zij vertegenwoordigen de tegenstrijdige opvattingen over de vrouw in de samenleving. Ook nu nog, maar zeker in het Wenen van rond 1900 met zijn dubbele moraal.

Er hangt nog ander werk, voornamelijk tekeningen en studies, van Klimt en Schiele en ook van Klimts leerling Kokoscha (1886-1980). De zaal met Judith oogt als een tempel, half verduisterd, met langs de wanden honderden parfumflesjes. De zaal met Edith is juist licht, en versierd met veelkleurige gordijnen.

De vormgeving van deze tentoonstelling is echt fantastisch. Zelden zo'n mooie presentatie gezien. Het is alsof je een kijkdoos binnenstapt en zelf deel uitmaakt van een kunstwerk.

Klimt - Schiele is nog tot 19 juni 2016 te zien. Informatie:  hier.

Rauwe bonen

Mijn ouders hebben in de oorlog nog suikerbieten en bloembollen moeten eten. Dat kreeg ik vaak te horen als ik weer eens weigerde mijn bordje leeg te eten en hun "hongerige kindertjes in Afrika" niet voldoende indruk op mij maakten. Waarschijnlijk een herkenbare situatie voor mijn generatiegenoten in dit deel van Nederland.

Biologiestudent Tom Vorstenbosch doet onderzoek naar wilde planten en ander plantaardig voedsel dat tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederland is verzameld en gegeten, vooral in de hongerwinter 1944/1945. Deze week werd er in de Live Sciencezaal van Naturalis een leuke presentatie gegeven, met de resultaten tot nu toe.

Via enquêtes en gesprekken verzamelde Vorstenbosch een schat aan informatie. Er is in die tijd van extreme schaarste echt van alles uitgeprobeerd, bijvoorbeeld paardenbloem en lisdodde. In de stad vingen mensen stekelbaarsjes in de grachten en maakten daar (vanwege de vele graten) viskoekjes van. Groot hoefblad werd gebruikt als surrogaat tabak, en als je een kat had dan kon je die maar beter binnenhouden, anders werd je huisdier door de buren gevangen met een lege ton. Drie keer raden waarom.

Tom Vorstenbosch had enkele voorbeelden van eetbare planten meegenomen en zijn studiebegeleider etnobotanicus Tinde van Andel ging rond met "vreemde soepen". Daar werd nog veel van geproefd, wat natuurlijk niet zo gek was met al die nieuwe wildplukkers in de zaal, die zijn wel wat gewend. Verder waren er voornamelijk biologen komen luisteren, en wat ouderen die als kind de tweede wereldoorlog hadden meegemaakt.

Niet al de genoemde oorlogskost vond ik "raar". Brandnetels bijvoorbeeld (soep en thee) en bramen, die worden in Katwijk van oudsher door veel mensen geplukt in de duinen.

Hondenbuggy

Bron: folder Petsplace

Na de hondenparka nu dus de hondenbuggy, waarmee je je kleine schat voor slechts 155 euri's door de stad kunt loodsen. Ben ik hier nog niet live tegengekomen, wel ooit een mevrouw die rondreed met haar chagrijnige naaktkat in een oude kinderwagen.

Eigenlijk

Gisteren. Links Hindeloopen, rechts het IJsselmeer.

Eigenlijk wil ik gewoon in Friesland wonen.

Dinopuzzel

Dit lijkt een reuze-ovenschotel, maar het is een dinobot.

In het Dinolab op de vijfde verdieping van Naturalis zijn paleontologen en vrijwilligers bezig met het prepareren en conserveren van triceratops-botten. Publiek is van harte welkom. Gesteente rondom de botten wordt verwijderd en ontbrekende delen worden aangevuld met epoxyhars en 3D-prints.

Deze botten zijn afkomstig uit Wyoming (USA) waar Naturalis al sinds 2013 bezig is met het uitgraven van minstens vijf triceratopsen. De botten worden hier na het blootleggen voorzichtig ingepakt in een beschermend gipsverband en daarna vervoerd naar Nederland.

Door zijn drie hoorns en enorme nekschild is triceratops een van de bekendste dinosauriërs. Het is de bedoeling dat de skeletten worden opgesteld in de dinosauruszaal van het nieuwe Naturalis, dat over een paar jaar geopend wordt.

Foto's van opgraven en inpakken:  hier.

Gerelateerde blogpost:  hier.