Locomotrutfantje

Gezien in de Kunsthal Rotterdam: Beelder van Jules Deelder (1944).

Blauwwerker

Sinds anderhalf jaar verzamelt schrijver/dichter Jules Deelder zaken als pennen, cocktailstampertjes, injectiespuiten, rietjes, lepeltjes, tandenborstels, speelgoed en vorkjes. Hij sorteert alles op kleur en verwerkt de materialen met veel lijm tot driedimensionale objecten. Het is al snel kunst, of zoals Deelder zelf zegt: "Je zit gewoon een beetje te klootzakke en op een gegeven moment wordt het wat".

Deelderaaf

Locomotrutfantje

Detail

Moeder de Gans

Moeder de Gans (detail)

Nu moet ik eerlijk zeggen, ik heb dit soort dingen eerder gezien en ook wel leuker. Het overstijgt eigenlijk niet het resultaat van een gemiddelde middag bezigheidstherapie in een verzorgingshuis. En dat de objecten de Kunsthal gehaald hebben zal dan ook alles te maken hebben met Deelder als bekende Nederlander, of hier: Rotterdammer.

Maar als je toch in de Kunsthal bent (bijvoorbeeld voor de prachtige tentoonstelling over Hyperrealisme) zijn de kunstwerken, met namen als Locomotrutfantje en Cubaanse vlieg, leuk genoeg om even te bekijken. Dat kan nog tot 7 mei 2017.

Cubaanse vlieg

Een andere blogpost over Jules Deelder vind je hier.

Van Schaik/Michel: Het oerboek van de mens

Vorig jaar verscheen Het Oerboek van de mens; De evolutie en de Bijbel, geschreven door de Nederlandse bioloog Carel van Schaik (1953) en de Duitse historicus Kai Michel (1967). In dit boek wordt de bijbel geïnterpreteerd vanuit antropologisch perspectief, wat zeggen deze oeroude verhalen (die voortdurend bewerkt en aangepast zijn) over het gedrag en de aard van mensen? Het biedt een nieuwe visie op de culturele en religieuze ontwikkeling van de mens sinds het begin van de beschaving en dus ook op de huidige maatschappij. Met de 'evolutie' uit de subtitel wordt dus niet de biologische evolutie bedoeld. De schrijvers moedigen ons aan de bijbel eens anders te lezen.

Nu hoop ik niet dat kerkelijk meelevende lezers dit boek op voorhand terzijde zullen leggen, want heus, het is niet alleen interessant voor heidenen. Natuurlijk is er de wat gespannen verhouding tussen religie en wetenschap, maar wel met respect voor de wederzijdse gevoeligheden. Cynisme of sarcasme, zoals zo vaak bij Richard Dawkins het geval is, ontbreekt hier volledig. Ik heb het met veel plezier gelezen en dit boek was in veel opzichten een eyeopener voor me. Via voorouderverering en geesten die goden worden, naar het monotheïsme (de grote vernieuwing binnen de oude religies van het Midden-Oosten) en daarna weer uitbreiding met heiligen, engelen en demonen.

In Het oerboek van de mens wordt een verband gelegd tussen godsdienst en rampspoed. De verhalen in de bijbel geven een diep inzicht hoe de mens probeert om te gaan met de beproevingen van het leven. Religiositeit hoort bij de mens, er is een aangeboren neiging om achter alles het werk van bovennatuurlijke krachten te vermoeden. Rampen die ons overkomen zijn waarschijnlijk een straf van de goden, goden die te vriend gehouden moeten worden met steeds ingewikkelder rituelen.

De grootste fout van de mensheid (volgens het boek) is de uitvinding van de landbouw. Als jager-verzamelaar had de mens een tamelijk overzichtelijk leven, maar door de uitvinding van de landbouw en het vestigen op een vaste plaats kwamen de grote catastrofes, waardoor het leven van de mens veel onzekerder werd. Besmettelijke ziektes, misoogsten, overbevolking, bezit, onderling wantrouwen, oorlog, sociale ongelijkheden en niet te vergeten de ondergeschikte positie van de vrouw.

In het boek wordt de chronologische volgorde van de bijbel aangehouden. Het oerboek van de mens concentreert zich vooral op het oude testament, de eerste vijf bijbelboeken staan dan ook bol van de rampspoed. Er wordt wel enige elementaire bijbelkennis van de lezer verwacht, en de mijne werd hier mooi opgefrist. Wat kreeg ik als jong scholiertje allemaal te verwerken! Een gemiddelde aflevering van Game of Thrones is er niets bij: massamoord, spietsen, intriges, wraak en overspel. Alleen het verhaal van Jozua en de "heuvel van voorhuiden" kende ik niet, voor de rest kwam alles mij bekend voor.

Een aanrader voor gelovigen, ongelovigen en ex-gelovigen.  ★★★★★

Uitgeverij Balans, 2016, 448 blz.

Raphaella Spence: Canal Grande

Op de tentoonstelling met hyperrealistische schilderijen in de Kunsthal Rotterdam kun je ook Canal Grande van de Engelse kunstenaar Raphaella Spence (1978) bekijken. Spence fotografeert steden over de hele wereld met een 66-megapixel camera en zet de beelden dan pixel voor pixel over op doek. Meestal vliegt ze per helikopter over een stad, maar hier in Venetië was de Rialtobrug ook prima. Iedere toerist die Venetië bezocht heeft kent deze brug en het uitzicht dat hier door Raphaella Spence geschilderd is. En vrijwel iedereen zal daar een foto van gemaakt hebben, die lijkt op dit schilderij. Waarschijnlijk zelfs vanaf precies dezelfde plek, dat is halverwege de opgang links op de foto hieronder. En grote kans dat er dan inderdaad zo'n afgeladen gondel op staat zoals helemaal links op het schilderij, of die heerlijke terrasjes op de kade (rechts).

Canal Grande, Raphaella Spence 2007 (detail)

Mijn foto, zelfde plek.

Canal Grande, Raphaella Spence 2007 (detail)

Mijn foto, zelfde plek.

Vijftig jaar Hyperrealisme

Tjalf Sparnaay: FoodScape (2014) [fragment]

In de Kunsthal in Rotterdam zagen wij de overzichtstentoonstelling van vijftig jaar hyperrealistische schilderkunst. Kenmerkend voor deze stroming  is dat het werk zo geschilderd is dat het een foto lijkt.

Robert Bechtle: Alameda Chrysler (1981)

Franz Gertsch: Dr. Harald Szeemann (1970)

Hyperrealisme is eind jaren zestig ontstaan als reactie op de abstracte kunst. Je haat het óf je vindt het prachtig, een tussenweg is er waarschijnlijk niet. Alles is vreselijk over the top, felle kleuren en heel druk. Het is meer dan levensecht, omdat alles even scherp in beeld wordt gebracht. Ikzelf vond de schilderijen fascinerend, zo extreem gedetailleerd weergegeven dat het juist weer vervreemdend werkt. Soms worden losse fragmenten enorm vergroot of benadrukt. Je gaat extra goed kijken, is het echt of gemanipuleerd? Interessant in deze tijden van digitale kunstgrepen en nepnieuws.

Anthony Brunelli: Main Street (1994) [fragment]

Anthony Brunelli: Main Street (1994) [fragment]

De schijnbare alledaagsheid van de onderwerpen verbaast me. Veel 'typisch Amerikaans', alledaags leven in grote en kleine steden, diners en fastfood.

Ralph Goings: Collins Diner (1986)

Ralph Goings: America's Favourite (1989)

De tentoonstelling (met ruim zeventig werken van Amerikaanse en Europese kunstenaars) is nog te zien tot en met 4 juni 2017. Informatie hier.

Zie ook Raphaella Spence hier.

John Kacere: Cynthia (1982)

Update oktober 2018: gerelateerde blogpost HIER.

(Expositie Kunsthal Rotterdam Hyperrealisme sculptuur.)

Het rolgordijntje

Heb je ook wel eens lang moeten wachten op een postbode of chauffeur van PostNL? Dat je je afvroeg: waar blijft die man? Grote kans dat hij/zij ergens met een klusje bezig was. Een lamp ophangen, een modem installeren of een IKEA kast in elkaar zetten.

Wij bestelden laatst iets via internet (een rolgordijntje) en toen we bij PostNL even nakeken wanneer we ons pakketje ongeveer konden verwachten, verscheen deze pop up. "Als onze bezorgers er toch zijn kunnen we je helpen met alle klusjes in en rondom je huis". Dat was totaal nieuw voor mij. Ik zie hier altijd zwaar gestreste bezorgers voorbijkomen, met heel veel haast, vooral de chauffeurs. Maar kennelijk zit er toch nog wat rek in. De postbode kan nog best een uurtje op de kat passen, of op oma, of op allebei.

Ik vraag me ook gelijk van alles af. Bijvoorbeeld, hoe ziet de functieomschrijving van zo'n bezorger er tegenwoordig uit? En bij wie verschijnt er eigenlijk zo'n pop up op het scherm? Gaan ze er bij PostNL vanuit dat iemand die te lui is om een rolgordijntje in de winkel te kopen ook te lui is om het op te hangen? Of te onhandig? En wat is dat voor een rolbevestigende foto van een man die vakkundig een lampje indraait (!) voor een hulpeloze, kennelijk alleenstaande huisvrouw? Vragen, vragen.

Vertrouwd vernietigen

Gezien onderweg.

Tandarts Snoep, schildersbedrijf Van der Kwast, aannemer Krot. En nu dus papiervernietiging door Brantjes.

Voorjaarsboekenlijst

Nu ik kan beschikken over twee extra boekenkasten, leek het me een goed idee om alle ongelezen boeken uit de kasten te plukken en bij elkaar te zetten. Dat zijn er meer dan ik dacht, een paar plankjes vol zelfs. Ik heb veel zin om dat allemaal alsnog te lezen, en intussen zelfs al een deukje in deze leesschuld geslagen. Maar er komen ook nog steeds boeken bij. Ik lees niet volgens een of andere planning, maar bekijk per keer waar ik het meest zin in heb. Het is wel zo dat ik me op sommige boeken meer verheug dan op andere en dit stapeltje wil ik dus graag in ieder geval dit voorjaar nog met voorrang lezen.

Caesarion van Tommy Wieringa is van 2009, maar heb ik vorige week gekocht (gesigneerd en wel). Volgens de flaptekst gaat het over een jongeman die met zijn moeder op een eroderende klif in Oost-Engeland woont. "Een geschiedenis over schoonheid en verval, over de knellende band tussen moeder en kind". Ach ja, Tommy Wieringa en moeders.

Caesarion kocht ik, en omdat het boekenweek was kreeg ik daar een Makkelijk leven bij. Ik ben geen overdreven fan van Herman Koch, maar zo'n dun (en actueel) boekje is altijd leuk als tussendoortje.

Op dit moment staat Konstantin Paustovski weer volop in de belangstelling met zijn autobiografische werken, en waarschijnlijk daarom kwam De romantici ook weer bovendrijven. Deze roman verscheen voor het eerst in Rusland in 1935 en gaat over een groep studievrienden die rebelleren tegen de beklemmende bureaucratie van het tsaristisch Rusland. Ze schuimen de kust van de Zwarte Zee af, er is een liefdesaffaire en het front van de Eerste Wereldoorlog. En dat allemaal voor slechts 15 euro bij Van Oorschot.

John Berger (1926-2017) ken ik tot nu toe alleen van zijn prachtige trilogie Into Their Labours, daar wil ik snel verandering in brengen met de roman Here is where we meet uit 2005. Berger maakt daarin een rondgang langs dierbare overledenen, die hem ooit maakten tot wie hij was.

Het uur van de ster (1977) is een niet al te dik boekje met een (naar het schijnt) complex verhaal, geschreven door Clarice Lispector (1920-1977). Ik moet toegeven dat ik vooral getriggerd werd door de foto van deze Braziliaanse auteur op de achterflap, dat lijkt me een sterke persoonlijkheid. Lispector wordt vaak vergeleken met Virginia Woolf.

De laatste twee boeken had ik voor de zomer gedacht, vraag me niet waarom.

In De vlucht van de havik (1951) "beschrijft T.H. White zijn poging een jonge havik af te richten; een dagelijks weerkerend gevecht, waarbij hij het dier slechts schijnbaar onderwerpt." Van T.H White las ik eerder The Once and Future King en The Book of Merlyn.

Van bioloog Colin Tudge verscheen in 2005 Het verborgen leven van bomen; levensloop, functie en betekenis. Hij beschrijft hierin hoe bomen leven, groeien en zich voortplanten, maar ook hoe zij onderling communiceren, samenwerken of strijd leveren. Deze kennis lijkt mij dan weer een uitstekende basis als ik eventueel later nog aan het nieuwe boek van Annie Proulx, Schorshuiden, zou willen beginnen. Toch nog een beetje planning dus.

Horsehedge

Gezien in het tuincentrum.

Deze paardenheg wilde ik eigenlijk wel kopen, maar mijn vrouw sprak haar veto uit. Misschien maar beter ook, want wie gaat dat allemaal bijpunten straks?

Atropurpureum

Er kan in ieder geval één klusje worden afgevinkt op mijn Confucius to do-lijstje: deze maand heb ik een boom geplant! Nou ja, boompje. En sommigen zullen het zelfs een plant noemen. Maar volgens Het verborgen leven van bomen (Colin Tudge, 2005) is een boom "een grote plant met een paal in het midden", en ja dat zou onze nieuwe aanwinst toch kúnnen worden.

Wij kochten voor de tuin onder andere deze mooie Japanse esdoorn, en verder hebben we nog een gouden regen geplant. Het is erg spannend om te zien wat er zoal "vanzelf" opkomt in onze tuin, dit is ons eerste voorjaar hier en bijna alles is een verrassing. Elke dag komt er wel iets bij, dat kan heel snel gaan. Zelfs de druiventak blijkt nog te leven, die hebben we een paar weken geleden geplant. Hij heeft er al die tijd bijgestaan als een dorre staf, maar nu komen er toch knopjes aan.

Na 20 cm graven zit je al in duinzand.

En nu maar groeien.

Tommy Wieringa van dichtbij

Vorige week vrijdag was Tommy Wieringa in onze bibliotheek voor een lezing. Dat schijnt hij niet vaak te doen, alleen in de boekenweek. Daar moest ik natuurlijk bij zijn, want ik vind die Wieringa een interessante figuur. De stoelen werden voornamelijk bezet door dames van middelbare leeftijd, waardoor een toevallige bezoeker vol vooroordelen zou kunnen concluderen dat die natuurlijk allemaal speciaal afkomen op charmeur Tommy met zijn rustige donkerbruine stem. Maar gelukkig weet ik zelf beter: deze dames zijn er gewoon altijd bij, dit is harde kern van het lokale lezingencircuit.

Tommy Wieringa komt precies op tijd (20.30 uur) binnenrollen en na enig komisch gehannes met de microfoonstandaard steekt hij van wal. Hij was bij aankomst in Katwijk geschrokken van een paar lelijke torenflats, maar de prachtige lucht boven zee maakte veel goed. Hij weet niet veel van dit dorp, waar hij nooit eerder geweest is (zelfs niet toen hij vlakbij, in Wassenaar, aan een boek schreef) en plaatst het in het rijtje Volendam en Urk.

Wieringa praat rustig en zelfverzekerd. Het lijkt me een ijdele man, maar hij komt er goed mee weg. De leesfragmenten uit zijn boeken zijn goedgekozen, hij start met Een mooie jonge vrouw. Tommy Wieringa (die zelf volgende maand 50 wordt) blijkt gefascineerd door grote leeftijdsverschillen bij liefdespartners en schrijft daar ook over in zijn boekenweekgeschenk (2014). Als ervaringsdeskundige luister ik aandachtig. Een ander belangrijk item bij Wieringa is (de omgang met) zijn inmiddels overleden moeder. Ik herinner mij deze tamelijk excentrieke vrouw nog uit een documentaire van een paar jaar geleden.

In de pauze is er gelegenheid om een boek te laten signeren. Er liggen stapels van zijn nieuwe roman De dood van Murat Idrissi, maar die vind ik te dun (128 blz) en ik kies voor Caesarion, dat al een tijdje op mijn leeslijstje staat. In november komt er weer "een dik boek" uit, volgens de schrijver. Mijn vrouw heeft nog een kort praatje met Wieringa, die mij eens aankijkt en vindt dat je "bij kale mannen de leeftijd wat moeilijker kunt schatten" (ik heb exact dezelfde coiffure als hij).

Er wordt ook nog een mooi ZKV van A.L. Snijders voorgelezen. Tommy is een bewonderaar van deze taoïst, en op een bepaalde manier lijken ze ook wel wat op elkaar. De lezing wordt besloten met een hilarisch verhaal over de uitstrooiing van de as van een overleden oom, bij het Duitse waddeneiland Borkum. Een mooie avond, ik heb me uitstekend vermaakt.