zaterdag 18 juni 2016

Nyk de Vries: Renger


Een van de betere boeken die ik in de afgelopen tijd gelezen heb is Renger, de autobiografische roman van de Friese schrijver Nyk de Vries (1971). Hij heeft er zes jaar aan gewerkt.

De (naamloze) hoofdpersoon blikt terug op z'n jeugd in een Fries dorp en z'n studentenjaren in Groningen. Tegenwoordig woont hij in Amsterdam. Zijn vader is een bouwvakker, een opvliegende en onberekenbare man, die door zijn jeugd in de crisisjaren dertig (met een tekort aan van alles) uiterst spaarzaam en verzamelzuchtig is geworden. Alles wordt bewaard, een schuur vol spullen, hout, spijkers en restjes verf. Hij is argwanend, achterdochtig en voorzichtig. Een moeilijke man, maar er wordt met een zekere  mildheid en begrip over hem gesproken. De Vries noemt het boek zelfs een ode aan zijn vader en zijn generatie.

De hoofdpersoon lijkt wat betreft karakter veel op zijn vader. Hij is nogal terughoudend, verlegen en gesloten, maar probeert zich hieraan te ontworstelen. Eerst als 'ruige' kunstenaar, vervolgens met een verhuizing naar Amsterdam en tenslotte met een soort middenweg tussen 'geef jezelf niet te veel bloot' en 'je mag er zijn'.

De familiegeschiedenis wordt in fragmenten verteld en vormt de basis van de roman. Daarnaast zijn er nog wat verhaallijnen, waaronder een soort roadmovie met de mysterieuze vreemdeling Renger. Deze Renger weet veel van de hoofdpersoon en er zijn onderling wat overeenkomsten (leeftijd, voormalige dorpsgenoten, zelfde Volvo), maar in feite zijn ze elkaars tegenhanger. Renger in zijn witte pak is zo'n mooiprater waar hoofdpersoons vader altijd voor waarschuwde. Zijn familie was import in het Friese dorp en werd er niet geaccepteerd. De ontmoeting met Renger zet het verhaal en de herinneringen in gang.

En Renger lijkt weer op Reiziger, ook een mooiprater in een wit pak. Reiziger is een vrijgevochten kunstenaar en in zijn atelier, een oude melkfabriek, gebeurt alles wat god verboden heeft (en dat is een hele lijst). Reiziger is de louche tegenhanger van de rechtlijnige vader, hij weet de jeugdige hoofdpersoon in eerste instantie te inspireren.

Op de flaptekst van dit boek wordt gesproken over 'David Lynch in de Friese Wouden', maar dat vind ik zelf niet aan de orde. Er is veel geheimzinnigheid in het boek, er is die oude melkfabriek en iets kwalijks met een meisje, maar niet de gitzwarte geheimen van Lynch, het kwaad dat ineens aan de oppervlakte komt.

Renger (2015) zou naar mijn mening best wat meer aandacht mogen krijgen. Het boek leest als een trein en is erg sfeervol. Ik vond het jammer dat ik het uit had, maar misschien komt dat door mijn huidige Friesland-fixatie.