Anton Corbijn 1-2-3-4 Hollands Deep

Gisteren bezocht ik de dubbeltentoonstelling op twee locaties met werk van fotograaf Anton Corbijn. Het Fotomuseum en het Gemeentemuseum in Den Haag liggen naast elkaar en tonen gezamenlijk bij wijze van eerbetoon (Corbijn werd zestig) het meest complete overzicht van zijn oeuvre tot nu toe.

Met Hollands Deep laat het Gemeentemuseum zien hoe Corbijn zich in veertig jaar ontwikkelde van invloedrijke popfotograaf tot regisseur van speelfilms. In het Fotomuseum een schitterende terugblik op het muziekwerk van Anton Corbijn. Voor de tentoonstelling 1-2-3-4 selecteerde hij meer dan 300 foto's van bands en zangers. Een groot deel hiervan wordt voor het eerst aan het publiek getoond.

We waren er lekker vroeg bij, dit keer. Het was de eerste echte tentoonstellingsdag, zondag was de opening. Daar had ik toch wel graag bij willen zijn. In de Tuinzaal van het Gemeentemuseum signeerde Anton Corbijn de catalogus en Nick Cave speelde een aantal nummers op de vleugel.

Maar je hoort mij niet klagen, ik heb deze middag werkelijk genoten. Al die prachtige, mooi ingelijste foto's op groot formaat. Daar kan toch geen fotoboek tegenop! Honderden verrassende portretten, krachtig, eigenwijs, bizar soms. En dan al die herinneringen die ze oproepen. Hier is toch ook een tijdperk vastgelegd, vooral de jaren 80, niet toevallig ook mijn favoriete jaren wat betreft popmuziek. Hier komt alles weer tot leven. Ik zie dat het publiek deze middag voornamelijk uit generatiegenoten bestaat, inmiddels niet meer zo piep, eerder een tikje over de datum.

Het aantal bands en zangers die zich door Anton Corbijn lieten portretteren is indrukwekkend. Sommige foto's zijn echte klassiekers (bijvoorbeeld Johnny Rotten, U2 of Depeche Mode) die flink hebben bijgedragen aan het imago van de muzikanten, net als de platenhoezen en videoclips die Corbijn in de loop der jaren gemaakt heeft.

Ik ben geen fan van the Stones, maar juist deze foto's vind ik het mooist. Die doorleefde koppen, geen rimpels, maar geulen. Heerlijk. Ook leuk: Tom Waits, Siouxsie Sioux of die raar-prachtige serie van meidenpunkgroep The Slits. In 1980 was Anton Corbijn met ze op tour. Hij was toen vijfentwintig jaar en ik vraag me af hoe hij zoiets ervaren heeft als toch (ogenschijnlijk) rustige jongen, afkomstig uit een strenggelovig gezin in Strijen.

Beide exposities zullen te zien zijn tot en met 21 juni 2015.
Informatie vind je hier (Fotomuseum) en hier (Gemeentemuseum).

Ik geef  ★★★★★

My kingdom for a horse

Vandaag vonden in de kathedraal van Leicester plechtigheden plaats rond de herbegrafenis van koning Richard III. Daaraan voorafgaand werden zijn stoffelijke resten (in een loden kist met eikenhouten omhulsel) in processie langs het slagveld van Bosworth gedragen.

Richard III (1452-1485) is vooral bekend door het gelijknamige stuk van Shakespeare (inderdaad: "A horse, a horse, my kingdom for a horse"). Voor deze gelegenheid herlas ik nog eens de bewerking van dit toneelstuk door Gerrit Komrij uit 1989. Hij vertaalde de beroemde laatste woorden van Richard als: "Een paard! Een paard! Mijn wereld voor een paard!".

Een kort, maar lezenswaardig artikel over Richard III vind je hier. Met bijzonderheden over zijn leven, zijn dood, zijn rivaal Henry Tudor (de vader van Henry VIII), de vondst van Richards skelet in 2012 en het geleverde wetenschappelijk bewijs van echtheid.

Vergeet vooral niet de laatste alinea van het artikel te lezen. Het is erg vermakelijk om te zien op welke manieren er een slaatje wordt geslagen uit de plechtigheden van vandaag.

10.19 uur

Dit is geen halve maan, maar de zonsverduistering van vanmorgen.
Op het hoogtepunt (85%) van de verduistering, om 10.37 uur, was het bij ons bewolkt.
Deze foto is genomen om 10.19 uur, gewoon uit het raam, met een mobieltje met een cd ervoor.

Eigenlijk vond ik het maar een naargeestige bedoening. Het was donkergrauw en vooral koud.
De kauwtjes en merels hier in de buurt waren ook een beetje van slag, maar dat kan ook inbeelding zijn van mij natuurlijk.

Comenius in Naarden

De Waalse kerk op het voormalig kazerneterrein.

Laatst schreef ik hier over het Nederlands Vestingmuseum. Dat is leuk om te bezoeken en als je dan toch in Naarden bent kun je net zo goed even langs het Comenius Museum. Rond de kapel waarin deze beroemde Tsjech ligt begraven, is een kleine expositie over zijn leven en werk ingericht. Wij waren er de enige bezoekers en werden vriendelijk ontvangen met een museumbezoek "op maat". Men leek enigszins verbaasd over onze Nederlandse belangstelling, er komen hier voornamelijk buitenlandse gasten. Soms met bussen tegelijk.

Mijn interesse voor Comenius dateert al van vele jaren geleden, toen ik dienstplichtige was in Naarden. De kleine Weeshuiskazerne was een oude, bijzondere plek met een verleden als klooster en later burgerweeshuis. De voormalige Waalse Kerk (een onderdeel van het kazernecomplex) deed dienst als mausoleum. De deur zat altijd op slot, maar het was er wel een komen en gaan van Tsjechen en Slowaken. Ik vond dat toch wel apart toen, zo tijdens de Koude Oorlog, een "stukje Tsjechoslowakije" middenin een Nederlandse kazerne. Het was mij ook niet precies duidelijk wie daar dan begraven lag. Op het prikbord in het wachtlokaal hing een vergeeld krantenknipsel, dat was alles. Het was lang voor het internet.

Links naast de poort het voormalige wachthuis.

De kazerne is al weer jaren geleden opgedoekt en daarna omgetoverd tot een schitterend woongebied, waarin de sfeer van het oude gebouw bewaard bleef. Naast het mausoleum kwam in 1994 een klein museum.

Borstbeeld van Comenius op de binnenplaats van de voormalige kazerne.

Jan Amos Komenský (later Comenius) werd geboren in Moravië in 1592. Hij is een van de grote figuren uit de geschiedenis van de mensheid en heeft een geweldige invloed uitgeoefend op het denken in zijn tijd. Deze invloed is tot op de huidige dag te bespeuren. Als (onderwijs)hervormer, theoloog, pedagoog, filosoof en staatsrechtsgeleerde was hij zijn tijd ver vooruit. Hij schreef meer dan 300 dikke boeken over veel verschillende onderwerpen, dacht na over internationale samenwerking en streefde als theoloog actief naar oecumene. Zijn belangrijke ideeën over onderwijs en opvoeding waren revolutionair voor die tijd, sommige daarvan konden pas in de twintigste eeuw worden toegepast. De indeling basisschool, vervolgonderwijs, hoger onderwijs werd door hem opgesteld. Hij pleitte voor onderwijs voor iedereen, ongeacht de afkomst.

Portret van Comenius, geschilderd door Rembrandt.

Zijn leven wordt gekenmerkt door tegenspoed en tegenslagen. Op jonge leeftijd verloor hij zijn ouders en zusjes aan de pest, hij werd twee keer weduwnaar, zijn zoontje stierf, zijn bibliotheek is twee keer door brand verloren gegaan en als protestant moest hij zijn land een aantal keren ontvluchten. Maar ondanks alle teleurstellingen, narigheid en verdriet ging hij nooit bij de pakken neerzitten. Hij woonde in Engeland, Duitsland, Polen, Zweden en Hongarije. Toen hij in 1670 overleed in Amsterdam, werd zijn lichaam om nog onbekende reden overgebracht naar Naarden en daar begraven in de kapel van de Waalse kerk.

Het graf van Comenius in de kapel.

Tsjechen reizen al jarenlang speciaal naar Naarden om het graf van hun grote landgenoot te zien. Na 1848 paste de herinnering aan Comenius in het streven naar onafhankelijkheid van Bohemen en Moravie. De bedevaart naar Naarden kon echter pas goed tot ontwikkeling komen na de oprichting van de Tsjechoslowaakse republiek in 1918. Er was echter een probleem. Bij de verbouwing van de voormalige Waalse kerk tot kazernegebouw in 1861 waren alle grafstenen verwijderd. En bij een tweede verbouwing in 1896 was deze ruimte onderverdeeld in een wachtlokaal, een arrestantenkamer en een kleermakerij. Daardoor was het onduidelijk geworden in welk graf in de voormalige kapel Comenius was begraven. Er waren discussies en ingewikkelde reconstructies en uiteindelijk in 1929 de opgraving van geraamten, gevolgd door een plechtige herbegrafenis. De toen aangewezen plek is echter nog steeds omstreden. De restauratie van de verwaarloosde kerk werd afgerond in 1937.

In 1991 bracht de Tsjechoslowaakse president (en schrijver) Václav Havel met zijn vrouw Olga een bezoek aan Naarden.

In 1990 bezocht de Tsjechoslowaakse politicus Alexander Dubcek het mausoleum.

De herinnering aan Comenius wordt op veel manieren levend gehouden. Zo wordt er jaarlijks rond 28 maart (zijn geboortedag) de Comeniusdag georganiseerd. Sinds 2012 wordt dan ook de Comeniusprijs uitgereikt, de eerste keer aan Robbert Dijkgraaf. Dit jaar ging de prijs naar Geert Mak.

Tsjechisch bankbiljet met afbeelding van Comenius.

Informatie over het Comenius Museum vind je hier.

Ginkgo Biloba

Ginkgo Biloba (Japanse notenboom). 

Utrecht, Oude Hortus, februari 2015.

Achilles Cools: De kauw

Bij Uitgeverij Atlas Contact verscheen in 2014 De kauw van de Belgische schrijver/beeldend kunstenaar/natuurfilosoof Achilles Cools. Ik las het boek met veel plezier.

Kraaiachtigen, zoals de kauw, zijn over het algemeen niet zo populair. Men vindt ze te groot, te zwart, te brutaal en te alledaags. Maar als je de moeite neemt om kauwtjes met een open blik te observeren, val je als een blok voor deze bijzonder intelligente en grappige vogels in hun zwarte ketelpakje.

Achilles Cools (1949) is al jarenlang gefascineerd door kauwtjes en gaat daar wel erg ver in. In de Kempen leeft hij te midden van een flinke kolonie kauwen en heeft hij een toren gebouwd waarin de vogels nestelen. Hij heeft vriendschap met deze dieren gesloten en hij probeert ze oprecht te begrijpen om zo (indirect) inzicht te verkrijgen in het menselijk gedrag. Waarbij het overigens beslist niet zijn bedoeling is om menselijke eigenschappen op het dier te projecteren.

Zijn levendige beschrijvingen en anekdotes getuigen van een groot inlevingsvermogen en vooral respect en houden ons een spiegel voor. Kauwtjes zijn individuen met een persoonlijkheid zoals wij, ze kennen taal en dialect, emoties, hiërarchie, bedrog en spel, empathie en ze zijn levenslang trouw aan één partner.

Verwacht bij De kauw geen wetenschappelijke verhandeling. Het boek leest prettig weg en bevat onder andere beschrijvingen van het leven rond Cools' toren, 'menselijke' portretten van enkele kauwen, een kort verhaal en zelfs nog wat gedichten.

Ook in het kunstzinnig werk van Achilles Cools staat de natuur centraal en is er een ereplaats voor de kauw ingericht. Zijn website vind je hier.

De dikke Steinz

Ben zo blij als een kind met z'n nieuwe Winterboek.
Deze onweerstaanbare boekenkluif boordevol lijstjes, leestips en suggesties, landkaarten en quizzen, kreeg ik zomaar kado van mijn lief. Een boek om urenlang kriskras te verkennen, Steinz Gids voor de wereldliteratuur, vanmorgen ontvangen van het bekende verzendhuis B.

Een prima remedie tegen mijn zorgen en aanhoudende voorjaarsvrees.
Doe jezelf (of een ander) ook dit plezier deze boekenweek.

Geiten, kanonnen en Knevel

Met het voorjaar in aantocht, is het misschien leuk om eens een openluchtmuseum te bezoeken. In Naarden heb je dan het Nederlands Vestingmuseum, met bezienswaardigheden zowel binnen als buiten. Eigenlijk is het oude vestingstadje Naarden, waar je heerlijk kunt wandelen, al een museum op zich.

In het Vestingmuseum wordt je een blik gegund op de ontwikkeling en geschiedenis van de vesting en kun je een indruk krijgen van de leefomstandigheden van de garnizoenssoldaten. Voor dit doel zijn enkele kazematten ingericht.

Het "binnenmuseum" is een tikkeltje houtje/touwtje, ik bedoel dit beslist niet denigrerend, maar er is enige slijtage te bespeuren. Ik was hier ruim 30 jaar geleden ook al, en ik heb niet de indruk dat iets veranderd is in de tussenliggende tijd. De gangen zijn donker en ontzettend muf, maar laat ik dit de charme van het geheel noemen.

Buiten ziet het er piekfijn uit, hoewel er een nogal specifieke geur hangt. Er lopen hier namelijk flink wat geiten rond, van een speciaal ras, om het gras kort te houden. (hier)

In de piepkleine entree/museumwinkel/cafetaria hadden wij nog een belevenis. Opeengepakt tussen enkele medebezoekers en wat museumvrijwilligers dronken wij onze cappuccino's, toen de deur piepend open ging en daar ineens Andries Knevel resoluut binnenstapte en ons een voor een priemend aankeek. Een surrealistische ervaring.

Informatie over het Nederlands Vestingmuseum vind je hier.

De geiten kom je op de trappen ook tegen.

Klaar

De update van de Katwijkse Boulevard is voltooid. En dat is heel mooi, want ik had zo langzamerhand m'n buik vol van het afgesloten strand en de kilometerlange bouwput, en dat anderhalf jaar lang. Nu de Oude Kerk weer (een soort van) wit is en de strandpaviljoens opgebouwd, kan het seizoen beginnen.

Persoonlijk vind ik dat de Boulevard er dankzij de kustversterking enorm op vooruit is gegaan. De nu prachtig brede zeereep wordt benut als wandelzone, met zowel uitzicht op de zee als op de Boulevard. In Noordwijk is dat ook het geval, maar hier is het veel breder en het uitzicht is mooier want geen hoogbouw. Er wordt veel geflaneerd en de klagers hoor ik niet meer. Ik moet wel erg wennen aan dat megalomane Strandplein ter hoogte van de Voorstraat. Dat had van mij niet gehoeven.

Op het filmpje kun je zien hoe mooi de toegangsruimten van de ondergrondse parkeergarages als een soort duintoppen in het terrein zijn geïntegreerd. Sorry voor het geraas op de achtergrond, het was niet bepaald windstil.

Warlukurlangu

Ik moest werken, maar mijn lief was in Utrecht. En dit nam ze voor mij mee uit het Museum voor hedendaagse Aboriginal kunst. Een hippe stropdas? Nee, beter nog: twee leuke magnetische bladwijzers, met een detailafbeelding van een kleurig schilderij van een kunstenaar uit Yuendumu. Heel blij mee. En nu maar (verder) lezen.