Tweede leg

Het zwanenstel dat vorig jaar rond Naturalis zwom (hier) is deze zomer veilig teruggekeerd en heeft inmiddels weer een nest jongen grootgebracht. Acht kuikens maar liefst, een mooie score.

Sneek Vonk

Naturalis-coryfee Freek Vonk is deze maand te bewonderen in de Donald Duck. Als 'Sneek Vonk' beleeft hij een avontuur in het vrolijk weekblad. Geweldig.

Een andere Naturalis-coryfee, directeur Edwin van Huis, was ook al in het nieuws. Diverse media wisten te melden dat hij jaarlijks een salaris van 182.119 euro ontvangt, en dat is meer dan dat van een minister. Dat er in deze barre financiële tijden van inleveren en inkrimpen toch nog ruimte blijkt te bestaan voor een dergelijke barokke beloning geeft weer goede moed. Dus ook hier: geweldig.

Rest mij nog de vraag wat ik zelf het liefst zou ontvangen, het vergankelijke Grote Geld, of de Eeuwige Roem in Duckstad? Dan waarschijnlijk toch het laatste, want daar hebben we allemaal plezier van.

Siegfried Woldhek

Op het affiche van de Dag van het Natuurboek staat een prachtige tekening van Jan Wolkers, gemaakt door Siegfried Woldhek in 1991. Woldhek (1951) is eigenlijk bioloog, maar maakt wekelijks een portret voor NRC en Vrij Nederland, meestal van een schrijver of een politieke figuur. Zijn portretten zijn vaak scherp en goed getroffen.

Zondag was hij bij de uitreiking van de Jan Wolkers Prijs 2014 in Naturalis en hij was zo vriendelijk om dit affiche voor mij te signeren. Mijn dag kon niet meer stuk.

Van 28 oktober t/m 4 januari 2015 presenteert Slot Zeist de expositie Siegfried Woldhek Op het tweede gezicht. Een aanrader, want Woldhek exposeert zelden.

Bert van den Brink & Judy Kesnar

Een verrassend optreden van Bert van den Brink en Judy Kesnar, zomaar in de toegangshal van Naturalis. Normaal kennen wij Bert van den Brink als klassiek- en jazzpianist (winnaar VPRO/Boy Edgar Prijs), maar hier begeleidt hij zangeres Judy Kesnar op de accordeon. Zij zingt Ooievaar, een liedje van Ivo de Wijs dat hoort bij het prentenboek Zeg kleine van illustrator Vera de Backker. 's Ochtends waren ze nog te horen in VARA's Vroege Vogels, deze zondag rechtstreeks vanuit Naturalis in verband met de Dag van het Natuurboek.

Nog meer Bert van den Brink, maar dan anders. Hier speelt hij Bohemian Rhapsody op een kerkorgel, en hier Tenor Madness met Toots Thielemans.

Jan Wolkers Prijs 2014

Zondag ontving de Amsterdamse stadsbioloog Remco Daalder, schrijver van het boek De gierzwaluw, de Jan Wolkers Prijs 2014 voor het beste Nederlandse natuurboek. Dat gebeurde in Naturalis tijdens een speciale uitzending van VARA's vroege vogels.

Hier leest hij een kort fragment voor uit De gierzwaluw.

Dag van het Natuurboek

  

Zondag vond in Naturalis de Dag van het Natuurboek plaats, en ik zat weer met mijn neus overal bovenop. In het Pesthuis was van alles te doen. Dat begon al heel vroeg met een speciale uitzending van VARA's Vroege Vogels. Daarin de uitreiking van de Jan Wolkers Prijs 2014 voor het beste Nederlandse natuurboek door jurylid Karina Wolkers aan de Amsterdamse stadsbioloog Remco Daalder voor zijn boek De gierzwaluw. De winnaar kreeg naast de prijs van 5.000 euro nog een prachtig literair portret van zichzelf, gemaakt door Siegfried Woldhek.

In het midden prijswinnaar Remco Daalder met links jurylid Jean-Pierre Geelen (Volkskrant) en rechts Vroege Vogels presentator Menno Bentveld.

Remco Daalder signeert.

En dat was alleen nog maar de aftrap. De hele dag waren er lezingen, signeersessies van de vijf shortlist genomineerden en workshops met o.a. Koos van Zomeren. Tussendoor was er live muziek van hoog niveau te beluisteren. Het Calefax Rietkwintet bijvoorbeeld, vond ik ontzettend goed. In de Regentenkamer toonde schrijver Alexander Reeuwijk (zelf ook genomineerd) kostbare en zeldzame natuurhistorische boeken uit de collectie van Naturalis. De lezing door Midas Dekkers was weer leerzaam en amusant, die van Caspar Janssen (Volkskrant) interessant, maar het leukst vond ik toch de Rotterdammer Kees Moeliker (o.a. NRC) met columns uit zijn laatstverschenen boek De bilnaad van de teek (2012). Een aanrader.

Mijn complimenten aan Vara's Vroege Vogels voor het organiseren van deze fantastische dag. En ook nog eens gratis toegankelijk!

De vijf genomineerde boeken (shortlist).

Punkrups

Prachtige rups, gezien in de achterhoek. Wat zou dát zijn? En vooral: wat zou het worden?

Een makkie voor Erik van Nieukerken, de vlinderspecialist van Naturalis, die hem onmiddellijk herkende als een meriansborstel oftewel Calliteara pudibunda. Deze rups komt vooral voor in Oost Nederland, maar bijvoorbeeld ook in de duinen op diverse bomen.

En dit is de vlinder. Eerlijk gezegd vind ik de jeugdfoto als punkrups toch spannender.

Met dank aan Hans voor de foto's.

Dorpelwachters met een vachtje

Op elk kerkhof of elke begraafplaats kom je hem/haar wel tegen. Die kat die je het gevoel geeft bij hem te gast te zijn. Het is zijn plek, dat is duidelijk. Hij tolereert je of begroet je zelfs.

Katten en begraafplaatsen gaan goed samen, het leek me een leuk idee voor een fotoserie. Erg naïef, want die zijn er natuurlijk alláng. Bijvoorbeeld hier, en hier.

Delftse dodo

Sinds kort staat in Naturalis het enige dodoskelet van Nederland. Dat vind ik ontzettend leuk, want zoals veel mensen heb ik een zekere dodofascinatie. Deze arme loopvogel heeft de twijfelachtige eer het eerste dier te zijn waarvan de mens zich realiseerde dat het door zijn toedoen kon uitsterven. Het is een icoon geworden.

De dodo kwam alleen voor op het Afrikaanse eiland Mauritius, ten oosten van Madagaskar, en is eind 17e eeuw uitgestorven. We weten niet precies hoe de dodo eruitzag, want er zijn maar weinig botjes bewaard gebleven en complete skeletten al helemaal niet. Het exemplaar van Naturalis is dan ook samengesteld uit de botten van minstens twee individuen. De herkomst van dit skelet is niet zo voor de hand liggend: de TU Delft.

In 1940 kocht het Mineralogisch en Geologisch Museum van deze universiteit het skelet in Parijs en afgelopen mei werd het overgedragen aan Naturalis, samen met een belangrijke collectie delfstoffen. Sinds 1864 verzamelde de Technische Universiteit Delft mineralen en ertsen van over de hele wereld en gebruikte deze collectie om studenten op te leiden in de mijnbouwkunde. Naturalis, als grootste beheerder van natuurhistorische verzamelingen in Nederland, zal de toekomst van deze geologische objecten nu verder waarborgen. De dodo is letterlijk een vreemde vogel in deze prachtcollectie.

Dodo en Alice.

Een lang vergeten scheepsramp

Een begrafenis in Katwijk aan Zee, 5 oktober 1914, vandaag precies honderd jaar geleden. Acht aangespoelde lichamen, acht naamloze jonge mannen samen in een massagraf. Ze worden met militaire eer begraven, de belangstelling is groot. Op de foto zie ik soldaten, politiemannen met een helm en wat burgers, voor wie het misschien een wrange eerste kennismaking is met de grote oorlog die een paar maanden eerder is losgebarsten en die wij nu kennen als de Eerste Wereldoorlog.

De lichamen zijn van slachtoffers van de grote scheepsramp die op 22 september van dat jaar plaatsvond, 40 kilometer ten noordwesten van Scheveningen. Een Duitse onderzeeboot, door slecht weer uit koers geraakt, torpedeerde in slechts anderhalf uur tijd drie Engelse pantserkruisers met elk zo'n 750 koppen aan boord. De HMS Aboukir, HMS Hogue en HMS Cressy waren patrouilleschepen die de aanvoerroute van de Engelse troepen in België via het Kanaal bewaakten. Aan boord bevond zich een allegaartje van reservisten, veteranen en zelfs een aantal jongens van 15, 16 jaar.

De impact van de aanval was enorm. 1459 mensen kwamen om het leven, net zo veel als bij het zinken van de Titanic, twee jaar eerder. Nog dagen na de ramp spoelden lichamen aan langs de Nederlandse kust, van Vlissingen tot Zandvoort. 837 opvarenden werden opgepikt, o.a. door Nederlandse stoomschepen. Het is bijna onvoorstelbaar, maar er waren mensen bij die op diezelfde ochtend maar liefst drie keer getorpedeerd en gered zijn!

Katwijk, de Oude Begraafplaats, oktober 2014

Inmiddels is er op de Oude Begraafplaats in Katwijk niets meer terug te vinden wat aan deze begrafenis herinnert. De Engelse zeelieden zijn in 1920 herbegraven in Noordwijk, waar op de Algemene Begraafplaats een klein ereveld is ingericht.

Noordwijk, Algemene Begraafplaats, oorlogsgraven 1914-1918

Een geïdentificeerde opvarende van HMS Hogue

Enkele niet-geïdentificeerde zeelieden.

Er is onlangs een documentaire over de scheepramp gemaakt, The Live Bait Squadron, die kun je nog zien tot en met 15 februari 2015 op de tentoonstelling in Muzee Scheveningen. Ga ik zelf binnenkort zeker doen.

Aan de kant, ik ben je oma niet!

Het is niet mijn gewoonte om kinderboeken mee te nemen uit de bibliotheek, maar deze gezellige uitgave was voor mij onweerstaanbaar. Het boek valt op. Groot en stevig met kleurig uitklapbladen. En een ringband, dat zie je ook niet vaak. Alles klopt aan Aan de kant, ik ben je oma niet! (2012) en er is een goede balans tussen teksten en plaatjes. Bette Westera (tekst) en Sylvia Weve (illustraties) hebben er dan ook belangrijke prijzen mee gewonnen. Ook volwassenen zullen genieten van de uitbundige, collageachtige illustraties in een soort jaren 50 stijl en de gedichten met een hoog Annie M.G. Schmidt gehalte. Het is pure nostalgie en tegelijkertijd vernieuwend.

Aan de kant bestaat uit twaalf "tweeluiken". Twaalf bewoners van een bejaardenhuis worden elk geportretteerd in twee versjes, een over het heden en een over het verleden van de bejaarde. Dat is een vondst, want zo wordt duidelijk dat gebeurtenissen uit verleden en heden met elkaar verbonden zijn, en dat bijvoorbeeld opa en oma ook een keer jong geweest zijn. Voor veel kinderen is dat haast niet te bevatten. Het stemt tot nadenken, de ogenschijnlijk simpele gedichten hebben een laagje meer.

Een origineel en verrassend kinderboek. Echt goed.

Fokke en Sukke en Wim

bron: http://www.foksuk.nl/