Multiscape 17

Pim Palsgraaf (1979) maakt bizarre kunstwerken waarin hij opgezette dieren en gevonden voorwerpen verwerkt. De basismaterialen zijn piepschuim, metaal, hout, plastic, lijm en verf.

Hij maakt ook veel gebruik van kapotte modelhuisjes. Zijn stedelijke bouwwerken groeien als enorme gezwellen op en uit de dieren, die het soms met moeite lijken te dragen.

Palsgraaf is in Gouda geboren maar tijdens zijn studie aan de kunstacademie verhuisd naar Rotterdam. Zijn atelier ligt in het industriële centrum. Hij raakte gefascineerd door de omgeving van havens en zware industrie. De haat/liefde verhouding hiermee vormt de basis voor zijn werk. Hij ziet hoe de stad oprukt en de natuur snel overneemt, in het grensgebied van deze twee werelden vindt de confrontatie plaats. Palsgraaf kijkt hiernaar zonder oordeel, voor hem is de verandering van landschap en omgeving het meest interessant. 

De sympathieke kunstenaar werkt gemiddeld ongeveer een maand aan een 'Multiscape"-sculptuur, maar aan deze 'Multiscape 17' heeft hij meer dan vier maanden gewerkt. 

Quinoa

Quinoa is in Nederland nog vrij onbekend, en dat is jammer. Het is namelijk supervoedsel: eenvoudig en snel te bereiden, veelzijdig, gezond en zeer voedzaam. Het bevat meer eiwit, mineralen, vitaminen en plantaardige vetten dan graansoorten zoals rijst, gerst, tarwe, haver en maïs. Quinoa is glutenvrij. Tot voor kort was het alleen in natuurvoedingszaken en dergelijke te verkrijgen, maar tegenwoordig heeft elke supermarkt het wel in de schappen staan. Ik las voor het eerst over quinoa in de boeken van Maarten 't Hart. Vooral in "Het dovemansorendieet" breekt hij een lans voor dit gewas, dat ook zo 'fantastisch laxeert'.

Quinoa is een plant, maar geen graansoort. De korrels lijken op graankorrels en worden ook op die manier in de keuken gebruikt.  Eigenlijk vond ik het net parkietenvoer toen ik het voor het eerst zag. De plant is aan spinazie verwant en is ongeveer 0.7 tot 3.0 m hoog met witgele bloemen. De groeicyclus duurt 120 tot 160 dagen. In Nederland wordt quinoa gebruikt als vervanger van rijst of couscous. In de Andes wordt het gegeten bij aardappelmaaltijden. Daar werd het al door de Inca's verbouwd op de koude, droge hoogvlaktes. Het is namelijk een erg sterke plant (quinoa betekent: 'graan dat groeit waar gras niet kan groeien') die op zeer arme grond kan groeien en waarop zelfs vrieskou geen invloed heeft.

Quinoa kan wel eens hèt voedsel van de toekomst zijn. Het geeft een hoge opbrengst zonder dat het land er intensief voor bewerkt moet worden. Het is een duurzaam en meestal volledig biologisch product. Bestrijdingsmiddelen zijn overbodig, de plant heeft z’n eigen natuurlijke beschermingstof (saponin) tegen insecten en ander ongedierte. Het zou nog verder veredeld kunnen worden waardoor het beter geschikt wordt voor de Europese omstandigheden, zowel wat teelt als markt betreft. En tenslotte, niet onbelangrijk, quinoa is ook nog eens erg lekker.

Tribute

In 1977 hadden The Eagles een enorme hit met hun single "Hotel California". Er zijn mensen (en daar hoor ik ook bij) die vinden dat dit nummer wel erg veel lijkt op "We Used to Know" van de Engelse band Jethro Tull. 

Wat was er ook alweer aan de hand? Begin jaren 70 tourden beide groepen samen. The Eagles waren nog een vrij onbekende Amerikaanse band en zij speelden als voorprogramma voor het populaire Jethro Tull. Die speelden in hun show o.a. de song "We Used to Know" van hun album "Stand Up" (1969). Niet lang na die tournee hadden The Eagles hun eerste hit met "Take it Easy" en waren ze niet langer slechts een support act. In 1977 brachten ze hun mega hitsong "Hotel California" uit. Deze klonk de leden van Jethro Tull onmiddellijk bekend in de oren. Jethro Tull voorman Ian Anderson reageert opvallend mild als hier naar gevraagd wordt in interviews: "Misschien hebben ze het onbewust opgepikt en het akkoordenschema later in hun eigen song ingevoegd. Het is geen plagiaat. Het is moeilijk een akkoordenschema te vinden dat nog niet gebruikt is. Ik beschouw het maar als een soort 'tribute' aan Jethro Tull".

Luister en oordeel zelf.

Pulpo

Bij Naturalis in Leiden werden vorige week twee bijzondere inktvissen ontleed. Meestal ontvangt Naturalis aangespoelde dieren voor de collectie. Deze dieren zijn dan verzwakt door ziekte of verwondingen waardoor ze in te ondiepe wateren terecht zijn gekomen. Maar voor deze twee inktvissen gold dit niet. Ze waren ten westen van Ierland opgevist en nog kerngezond op het moment van vangst. Zo'n gezond exemplaar kan  Naturalis veel informatie geven over het leven van deze diepzeedieren waarover nog veel onbekend is. Ook bij deze sessie mocht publiek aanwezig zijn. Er was weer veel belangstelling.

Na aankomst bij Naturalis zijn de inktvissen met de grootste zorgvuldigheid behandeld door ze rustig te laten ontdooien en direct op alcohol te zetten tegen ontbinding. Het belangrijkste doel van dit onderzoek was het vaststellen van de precieze soort, de leeftijd en het geslacht. Ook werd er gekeken of er bij de dieren vreemde vergroeiingen of parasieten zichtbaar zouden zijn. De beide pijlinktvissen bleken van het mannelijk geslacht.

Pijlinktvissen worden zo genoemd omdat hun achterlijf door twee zijwaarts gerichte vinnen een pijlvorm heeft. Zij hebben tien ledematen, waarvan acht armen en twee langere voedingstentakels. Het zijn uitsluitend vleeseters. Ze voeden zich met andere ongewervelden en met vissen.

Tussen de armen zit de bek. Deze heeft kaken in de vorm van een snavel, zeer geschikt om schelpdieren mee te kraken en om voedsel te malen. Sommige inktvissen hebben gifklieren in hun bek.

Onderzoekers Jeroen Goud en Ate de Heij constateerden dat het bij een van de exemplaren om een inktvissensoort bleek te gaan die Naturalis al honderd jaar niet meer op de ontleedtafels had gehad: de Ommastrephes bartrami, de vliegende inktvis. Het andere, kleinere dier was een Todaropsis eblanae.

Trdelník van de trdlo

Pannenkoeken, poffertjes en Brusselse wafels. Een onweerstaanbaar rijtje. Hieraan kan wat mij betreft onmiddellijk de "Trdelník" worden toegevoegd. 

Trdelníks zijn een soort deegslierten die om een houten stok (de "trdlo") worden gedraaid, vervolgens door een mengsel van bloem, noten, suiker en kaneel worden gerold om daarna op een open vlam gegaard en geroosterd te worden tot ze goudbruin zijn. Ik at ze in Praag, maar ik heb begrepen dat deze zoete snack in diverse landen te krijgen is, onder andere in Slowakije en Hongarije. De oorsprong weet niemand precies meer, maar die zou in Transsylvanië kunnen liggen. Voor de uitgedaagde liefhebbers is het recept op internet te vinden, maar ik betwijfel of het thuis te doen is.

Leonard in Amsterdam

Morgen geeft Leonard Cohen een concert in het Olympisch Stadion in Amsterdam. Hij is 77 jaar inmiddels en populairder dan ooit. Eerder dit jaar werd een nieuw studio album ("Old Ideas") uitgebracht waarmee de nummer 1 plek in de album top 100 bereikt werd. Hij was hiermee de oudste artiest met een nr. 1 notering ooit.

In 2008 was Leonard Cohen ook in Amsterdam, toen in het Westerpark. Ik was blij verrast destijds. Zijn laatste tournee was in 1993 en daarna trok hij zich 5 jaar terug in een Boeddhistisch klooster in Californië. Het leek er op dat er nooit meer een kans zou komen om hem live te zien en horen. Waarschijnlijk was er enige noodzaak in het spel. In 2005 bleek vrijwel zijn hele vermogen te zijn verdwenen via onduidelijke transacties van zijn ex-manager. Vlak daarna werd de nieuwe wereldtournee aangekondigd. Die bleek buitengewoon succesvol, een triomftocht eigenlijk. Na deze overtuigende comeback is hij blijven touren tot de dag van vandaag. Stiekem denk ik dat hij gewoon in het harnas wil sterven, op de top van zijn roem.  

Ik heb erg goede herinneringen aan het prachtconcert van 2008. Vanaf zijn opkomst, keurig in het pak, vriendelijke uitstraling, tot de laatste toegift bijna 3 uur later was het perfect. Zijn zware donkere basgeluid, de ingetogen melancholische liefdesliedjes, de poëtische teksten, de voortreffelijke begeleidingsband en achtergrondzangeressen. Leonard bleek in erg kwieke vorm te zijn en bijzonder goed bij stem. Daar had ik niet meer op durven hopen na zijn laatste album. De enige merkbare slijtage zou vergeetachtigheid kunnen zijn. Zijn band werd voortdurend opnieuw voorgesteld. Vergeetachtigheid of bescheidenheid? Hij bedankte de diverse bandleden voor elke solo en betoonde ook dankbaarheid aan het publiek. Het is natuurlijk ook een oude charmeur.  

Van het concert dat hij 5 dagen later in Londen gaf is een live registratie op dvd en cd verschenen.

Tijd en Ruimte

Wat is het mooiste nummer van Spinvis? Voor mij is dat "Aan de oevers van de tijd".

Het komt van zijn album "Dagen van Gras, Dagen van Stro" uit 2005 en is gebaseerd op het gedicht  "At the borders of time" van de Antwerpse absurdistische dichter Gust Gils (1924-2002). Nostalgie en melancholie, vervreemding ook. Perfecte muziek voor een lome zomeravond.

Ode aan Thee

Het kan niet altijd Guinness zijn. Daarom ben ik blij dat er thee is. En dan niet die rare kant & klaarzakjes met gruis, maar The Real Thing: losse thee en dan liefst groen. 

De heren van Kula Shaker zijn duidelijk ook liefhebbers. "Drink Tea for the Love of God!", deze track en video waren een gratis kerstkadootje aan de fans in 2007. De jaren 60 vormen altijd een enorme inspiratiebron voor Kula Shaker en het animatiefilmpje zit dan ook vol verwijzingen naar dit tijdvak. Let bijvoorbeeld op de knipoog naar Monty Python of de "Yellow Submarine"-film van The Beatles. George Orwell verzorgt het commentaar. Hij schreef ooit een deftig artikel in de Times over de regels van het thee zetten. 

Put the kettle on!

The Tree of Life

Deze week zag ik "The Tree of Life". De film is al weer een tijdje uit (2011) maar voor mij was hij dus nieuw. Ik vond hem zeer indrukwekkend en eigenlijk houd hij me nog steeds een beetje bezig. Het gaat hier dan ook om een behoorlijk merkwaardige en ambitieuze film met een stevig waarheen/waarvoor-gehalte. De regisseur, Terrence Malick, maakte slechts 5 films in 40 jaar.  

Het is het verhaal van een jongen die met zijn broertjes opgroeit in Texas in de jaren 50 in een gezin met een nogal autoritaire vader en een lieve, warme moeder. Maar in feite is deze film totaal niet in een hokje te plaatsen. Naast de ontstaansgeschiedenis van het heelal en het leven op aarde komen allerlei Grote Vragen en thema's aan de orde. Verlies van onschuld, lijden, dood, waartoe op aarde en wat is de rol van de mens? De kijker wordt aangesproken op een dieper level. Voor mij was het een kijkervaring van grote schoonheid met schitterend camerawerk en prachtige klassieke muziek. Een aanrader voor iedere filmliefhebber.

Gebalgd

Dit aandoenlijk ogende doodshoofdaapje is al overleden in 1877. Bewaard in alcohol in de naturaliaverzameling van Artis kwam het uiteindelijk via de collectie van het Zoölogisch Museum Amsterdam bij Naturalis in Leiden terecht. 

In Naturalis worden regelmatig publlieke prepareersessies georganiseerd. Elke woensdag, maar ook vaak op andere dagen. Daar is veel belangstelling voor. En terecht. Het is geweldig interessant om te zien hoe een dier wordt opgezet of gebalgd. Daar zit enig verschil in. Een opgezet dier wordt geconserveerd in een min of meer natuurlijke pose en daarna eventueel tentoongesteld. Een balg daarentegen wordt bewaard voor wetenschappelijk onderzoek. De lege huid wordt dan behandeld met alcohol en vervolgens opgevuld in een lange, platte vorm. Dat is handig bij het opslaan.

Preparateur Duncan Reeder toont het interieur en het exterieur van dit aapje. Opvallend detail: het heeft maar een armpje.

Bij een eerdere prepareersessie kwam een vogelbekdier onder het mes van preparateur Bas Perdijk. Een vogelbekdier is een nogal merkwaardig zoogdier dat bepaalde kenmerken deelt met vogels en reptielen. Het legt eieren en heeft een soort snavel. Dit exemplaar komt uit 1900. Zoiets ligt niet dagelijks op de snijtafel. Er kwamen dan ook veel fotografen en filmploegen op af. Ook Radio 1 kwam nog langs. Ik mocht even aan de "snavel" voelen. Die bleek niet hard zoals bij een vogel. Het voelde flexibel en rubberachtig aan. Een beetje als harde kauwgum eigenlijk.

Apple & Apple

Meer dan 40 jaar uit elkaar en toch nog regelmatig in de albumcharts. Remixen, remasters, vroeg materiaal en verzamelboxjes, het maakt niet uit: het product Beatles blijft verkopen. 

"Tomorrow never knows" heet het nieuwe verzamelalbum en het bevat veertien pittige nummers uit hun repertoire. Het verschijnt niet op cd, maar exclusief als downloadalbum.

Er was hier en daar wat kritiek. De vroege jaren zijn wat onderbelicht gebleven en de band zou met terugwerkende kracht worden gedegradeerd tot slechts een inspiratiebron voor hedendaagse populaire gitaarbandjes. Zelf vind ik het een afspeellijst zoals elke fan die wel zou kunnen maken. Het is een geslaagde en frisse compilatie van wat steviger nummers van de band. Duidelijk blijkt weer hoe groot hun invloed op latere rockmuziek is geweest.

Snorvliegen

"Powered Paragliding", kent u die uitdrukking? Of "snorvliegen" wellicht? Het gaat hier om parachutezweven met een hulpmotor. In het kustgebied en soms ook wat meer landinwaarts is dat in de zomermaanden volop waar te nemen. Hoewel wat luidruchtig soms, vind ik het op een bepaalde manier altijd wel amusant. Ik waan me dan in het begin van de vorige eeuw, kijkend naar de waaghalzende luchtvaartpioniers in hun vliegende kratten, of zoiets. Magnificent Men in their Flying Machines. U kent dat wel. 

Dichter bij het strand vind je de paragliders en de gewone deltavliegers, de niet luidruchtige variant zeg maar. Dat is logisch, die moeten bij het opstijgen gebruik maken van de combinatie duinen, wind en luchtstroming. En dat heet dan weer "soaren". Dat soaren was eigenlijk nauwelijks bij wet geregeld.  

En nu komt het. Aangezien deltavliegers en paragliders luchtvaartuigen zijn, en zij dus eigenlijk  alleen maar vanaf een luchthaven mogen opstijgen, heeft de overheid op 1 augustus de hele Nederlandse kust tot vliegveld aangewezen. Dit is geen grap. De hele kuststrook is nu een enorme burgerluchthaven. Het strand is nu de langste startbaan ter wereld. Luchthavens moeten aan allerlei eisen en regels moeten voldoen. Ik vraag me af hoe men dat in de praktijk gaat uitvoeren.

"Hm"

Dit jaar waren er minstens drie releases waar ik mij erg op verheugd heb. Een "nieuwe" roman van J.J. Voskuil, een nieuw studioalbum van Leonard Cohen en de biografie van Marten Toonder. De eerste twee zijn inmiddels verschenen. Dat was genieten. Nummer drie hebben we nog tegoed. Die is gepland in oktober.

Honderd jaar geleden werd Marten Toonder geboren en 2012 is dan ook het Toonderjaar, waarin hij onder andere wordt geëerd als de nestor van de Nederlandse strip. Er zijn veel bijzondere uitgaven, exposities en andere evenementen. Na zijn overlijden in 2005 hebben sommigen geprobeerd de oude baas wat van zijn voetstuk te trekken door keer op keer de nadruk te leggen op de onhebbelijkheden die Toonder, net als ieder ander, toch ook had. Mensen uit zijn directe omgeving soms, zoals bijvoorbeeld zijn zoon Eiso (1936) van wie hij vervreemd was geraakt en Toonders naaste medewerker en beoogde opvolger Dick Matena, die uiteindelijk toch weer van Bommel werd afgehaald. 

In hoeverre heeft biograaf Wim Hazeu zich hierdoor laten beïnvloeden? Er wordt een 'onthullende en vaak bizarre reconstructie'  beloofd. Een hagiografie zal het wel niet worden. Dat hoeft ook niet, dat is voor slechts weinigen weggelegd. Ik hoop wel dat Toonder een beetje in zijn waarde gelaten wordt, dat ook hem zijn portie 'darkness' gegund wordt.