Triceratops

Eerder deze maand schreef ik hier over de opgraving van een T. rex door een team van Naturalis in Wyoming USA. Het zag er toen veelbelovend uit, maar helaas liep het toch anders. Na de eerste teenkootjes en delen van de poot droogde het aantal vondsten snel op en ook het afgraven van een groot terrein waar het skelet zou moeten liggen leverde niets op. Daarom werd er besloten om de opgraving van dit fossiel als afgerond te beschouwen.

Vervolgens werd er overgeschakeld op 'Plan B' en verhuisde het team naar een opgraaf-site een kilometer verderop om daar twee Triceratops-skeletten, die vorig jaar al waren ontdekt, verder uit te graven en veilig te stellen. Dit bleek een fantastisch alternatief, want het team heeft inmiddels drie en mogelijk zelfs vier skeletten van deze indrukwekkende dinosauriër opgegraven. Dat is heel bijzonder want meer dan één Triceratops tegelijk vind je eigenlijk nooit en hier gaat het ook nog om exemplaren van verschillende leeftijd, zodat deze vondst wetenschappers veel kan vertellen over de ontwikkeling en het gedrag van de Triceratops.

Foto: Esther Herberts Naturalis

Ingipsen van de vrijgemaakte botten.
Foto: Esther Herberts Naturalis

Foto: Esther Herberts Naturalis

A Room with a View.
Foto: Servaas Neijens National Geographic Magazine

De Triceratops was een planteneter van negen meter lang en drie meter hoog en zal er waarschijnlijk angstaanjagend hebben uitgezien met zijn enorme kop. Mogelijk dienden de drie hoorns als wapen en beschermde het nekschild tegen de beten van de beruchte vleeseter T.rex die in dezelfde tijd leefde, 68-65 miljoen jaar geleden. Alle vindplaatsen van deze twee dino's bevinden zich in Noord-Amerika.

Naturalis blijft nog wel doorzoeken naar de hoofdprijs: een T.rex voor het vernieuwde museum in 2017. In juli gaat een team verder graven aan een andere vondst van T.rex. Van dit exemplaar is al een deel van de schedel, een onderkaak, losse tanden, wervels en ribben geborgen. De verwachting is dat er nog meer materiaal te vinden is.

Deze Triceratops-schedel heeft Naturalis in bruikleen.

Schrik

Vandaag eindelijk weer wat zon, mooi weer om te fietsen in de duinen. In Katwijk zie ik opvallend veel krijsende meeuwen in de lucht. Ze vertonen onrust en paniek en het is duidelijk waarom. Sinds vorige week worden er in het centrum woestijnbuizerds ingezet om de jarenlange meeuwenoverlast tegen te gaan. De roofvogels vliegen wat rond, maar vallen niet aan. Het is de bedoeling dat door hun regelmatige aanwezigheid de meeuwen andere nestplaatsen gaan zoeken. De gemeente wil hiermee tot september doorgaan en heeft een speciale ontheffing gekregen van de flora- en faunawet, want meeuwen zijn beschermde vogels.

Laatst schreef ik hier over de duivenplaag in Venetië, daar heeft deze methode niet geholpen.

Een nog jonge woestijnbuizerd.

Prachtige stoere vogel. Ontzettend slim. Spanwijdte 80-100 cm.

La Vialla

Er wordt veel en dramatisch over het weer gezeurd dezer dagen. Het zou zelfs 'de koudste lente ooit zijn'... Gerekend vanaf de oerknal, vraag ik mij dan weer af? Maar oké, het grauwe weertype laat ook mijzelf niet geheel onberoerd en bij wijze van zonvervangers zet ik mijn twee geheime wapens in:

1. veel muziek van Manu Chao luisteren
2. lekker eten

Wat betreft punt 2 wordt het me nu wel heel makkelijk gemaakt door de fijne producten van La Vialla die ik sinds kort heb ontdekt. Die bestaan natuurlijk al veel langer, maar voor mij zijn ze dus nieuw.

La Vialla is een Toscaans verzendhuis met allerlei lekkernijen uit de Italiaanse keuken. Pasta's, sauzen, olijfolie, wijn en zo meer. Eenvoudig eten, makkelijk te bereiden met erg goede ingrediënten en een fantastische, verse smaak. Gezond ook, alles biologisch dynamisch. Zelf vind ik bijvoorbeeld de speltpasta een echte aanrader en in de overheerlijke groentesauzen zit geen suiker in tegenstelling tot bijna alle gebruikelijke kant & klaar supermarktsauzen. Dat is dan ook niet nodig want er zijn echt rijpe tomaten in verwerkt en dat proef je onmiddellijk. De sauzen variëren van mild tot pittig, de olijfolie is goed, de rode wijn is heerlijk en de balsamico-azijn is hemels, een perfecte smaakversterker in sauzen, toetjes en dergelijke.

La Vialla is dan weer wel wat duurder dan wat je in de supermarkt voor een gemiddeld product zou betalen, maar gezien de verhouding prijs/ kwaliteit is het dat dubbel en dwars waard. Ik vind de kwaliteit van de sauzen bijvoorbeeld al beter dan wat je bij een gemiddeld Italiaans restaurant in Nederland krijgt. Maar die kunnen dat dan ook weer niet helpen omdat zij zich moeten behelpen met die rare tomaten van hier.

Bestellen is makkelijk via internet rechtstreeks in Italië, in Nederland is er een distributeur. De ontvangst van zo'n pakket is een klein feestje: alles is tot in de puntjes verzorgd. Het bedrijf heeft een ontzettend goede marketingafdeling die een enorm gezellig en vriendelijk imago creëerde. Er hangt een gevoel van zon en vakantie omheen, en betaalbare luxe.

Ik realiseer me dat dit wel erg op een reclamespot lijkt en wil dan ook benadrukken dat ik hier geen enkel belang bij heb. Ik ben gewoon een erg tevreden en enthousiaste klant.

Meer informatie vind je hier: La Vialla


En wat betreft punt 1:

Koffietijd

In Naturalis werden er vandaag opnamen gemaakt voor het populaire RTL programma Koffietijd. Speciaal voor deze gelegenheid prepareerde Becky Desjardins een kerkuil, daarbij geflankeerd door presentatrice Loretta Schrijver en Andrea van der Pol, bekend van o.a. Vara's Vroege Vogels. De dames hadden het erg naar de zin en keuvelden er op los. Soms had ik de indruk naar zo'n gezellige kookrubriek te kijken. Recept: stuffed owl. Het programma wordt zaterdagmorgen a.s. uitgezonden.

Engelandvaardersmuseum

In Noordwijk schijnt er een Atlantikwall-Museum te bestaan. Ik heb het nooit bezocht. Bunkercomplex, muur, grauw beton. Dit soort plaatsen ken ik nog wel van de Kanaaleilanden, in het bijzonder Guernsey. De Kanaaleilanden zijn 'Engels', maar liggen zo dicht bij de Franse kust dat ze in Wereldoorlog II door de Duitsers bezet konden worden. De Duitsers sloegen hier een propaganda-slaatje uit en deden alsof ze al met één been in Londen stonden. De eilanden werden vervolgens volgeplempt met grote en kleine bunkers, ondergrondse hospitalen en dergelijke. Hiervoor werden dwangarbeiders ingezet en hun omstandigheden waren afschuwelijk.


Bunker op Guernsey

Tegenwoordig zijn sommige van deze betonnen gedrochten in gebruik als 'bezettingsmuseum'.
Het is al weer een tijdje geleden, maar mijn indruk van destijds was dat deze plaatsen behalve veel Duitsers vooral een publiek trokken met een nogal dubieuze fascinatie, soms zelfs bewondering, voor deze Duitse bolwerken. Wellicht is dit in Noordwijk ook het geval? Het is in ieder geval merkwaardig dat men juist op een dergelijke locatie een verzetsmuseum wil stichten. Hier is namelijk een Engelandvaardersmuseum gepland.

Engelandvaarders zijn de Nederlandse mannen en vrouwen die tijdens Wereldoorlog II uit bezet Nederland wisten te ontsnappen met de bedoeling in Engeland (of elders) actief deel te nemen aan de strijd tegen de vijand. Ruim 1700 van hen zijn daar aangekomen, maar een groot aantal is onderweg omgekomen of gearresteerd.

Hoewel de meeste Engelandvaarders over land ontsnapten, probeerden zo'n 500 mensen over zee te gaan. Slechts iets meer dan 200 van hen bereikten Engeland. Deze Engelandvaarders vertrokken vanaf verschillende plaatsen aan de Nederlandse kust en aan de Zuid-Hollandse en Zeeuwse rivieren, vaak in wankele bootjes. Het meest vanuit Katwijk aan Zee.

De herinnering aan deze bijzondere landgenoten die zoveel moed, doorzettingsvermogen en opofferingsgezindheid hebben betoond, moet levend gehouden worden. De vraag is dan of een Duitse bunker in Noordwijk de juiste plek is om dat te doen. Wordt hiermee recht gedaan aan deze mensen?

In de eerste instantie was het museum in Leidschendam gepland, maar daar kon het niet gerealiseerd worden. En naar verluidt viel het ook in Noordwijk nog niet mee om een goede locatie te vinden. Dat is merkwaardig, want uit diverse krantenberichten bleek dat in het naastgelegen Katwijk al vergevorderde plannen lagen voor een Engelandvaardersmuseum. Er is daar namelijk een perfecte locatie beschikbaar aan de Boulevard, in een paviljoen van het voormalige Zeehospitium.

Rotterdams Zeehospitium 1908

Het Rotterdams Zeehospitium dateert uit begin vorige eeuw en was in het leven geroepen om kinderen uit arme gezinnen in Rotterdam een kuuroord te bieden om te genezen van tuberculose. De naastgelegen zeehal (nu gemeentelijk monument Waaier) dateert uit 1928. Het was een lighal voor jonge kinderen die los van de anderen behandeld werden. In de loop der jaren heeft dit gebouw nog diverse andere bestemmingen gehad.

De zeehal (Waaier) na 1928

Maar de mooiste plek ligt toch pal náást deze Waaier. Dat is het zogenaamde Zeehostunneltje. Deze tunnel werd in 1934 onder de Boulevard aangelegd omdat de kinderen besmet met tbc niet meer op het strand konden komen zonder in contact te komen met andere mensen. En juist van dit tunneltje, waar de Duitsers kennelijk niet van afwisten, is bij enkele pogingen in 1941 gebruik gemaakt door Engelandvaarders. Hier konden de bootjes, meestal een tweepersoons vouwkano, vooraf verstopt worden en was de zee makkelijk te bereiken. In dat jaar zijn er vanuit Katwijk 12 (pogingen tot) ontsnappingen over zee ondernomen. Hierbij waren in totaal 33 personen betrokken.


Het Zeehostunneltje en De Waaier 1951.  Tegenwoordig bevindt de tunnel zich compleet onder het zand en is niet meer in gebruik. Het ingangsgebouwtje is in de jaren ’80 afgebroken en de uitgang aan de zeekant zit nu verstopt onder opgestoven zand. Deze kan niet meer hersteld worden vanwege de geplande kustversterking

Kortom, een unieke plek van cultuurhistorische betekenis. De geschiedenis van de bestrijding van tuberculose gaat hier hand in hand met het verhaal van de Engelandvaarders die vertrokken vanuit Katwijk. Het paviljoen De Waaier in combinatie met het Zeehostunneltje (inmiddels gemeentelijk monument) leent zich prima voor een museale functie. Des te meer is het mij een raadsel waarom de plannen met de bunker in Noordwijk doorgedrukt worden.

In Katwijk denkt men nu aan een gepast monument voor de Engelandvaarders. De voorkeur gaat uit naar de plek bij het Zeehostunneltje.

Piccioni

Duiven op het San Marcoplein. Bij mijn eerste bezoek aan Venetië waren er nog volop,  maar tegenwoordig is hun aantal drastisch verminderd. Het Venetiaanse stadsbestuur heeft er dan ook alles aan gedaan om dat voor elkaar te krijgen. Er zijn roofvogels ingezet, voer met anticonceptiva, netten, scherpe punten en allerlei elektronica. Dit alles tevergeefs.

Maar op 1 mei 2008 kwam er een verbod op het voeren van duiven en deze strategie bleek redelijk effectief. Tot groot verdriet van de toeristen waaronder mijn persoontje, maar tot vreugde van de Venetianen die de duiven als een plaag beschouwen.

Toch kan ik daar wel een beetje inkomen. Naar schatting leefden er ongeveer 130.000 duiven in het historisch centrum van Venetie, waarvan zo'n 60.000 in de buurt van het San Marcoplein. Hun zure poep beschadigde palazzo's en antieke gebouwen, waaronder de San Marco basiliek. Nagels en snavels gaven krasjes op beeldhouwwerken en mozaïeken.

Men heeft uitgerekend dat de schoonmaakkosten de belastingbetaler zo'n €20 per duif per jaar kostten. Nog afgezien van de risico's voor de volksgezondheid. Opeten, zoals dat tot in de jaren 50 gebruikelijk was, is tegenwoordig ook al geen aanrader. De duiven zijn hiervoor te ziekelijk en te klein.

Kortom, in Venetië had men letterlijk genoeg van de duiven en de verkopers van zakjes voer verdwenen (onder protest) van het San Marcoplein. Toeristen die het toch nog wagen om de duiven te voeren, kunnen rekenen op een forse boete.

Toch jammer. Ik werd altijd ontzettend vrolijk van die enorme kluwen opdringerige duiven die onmiddellijk op en om je neerstreek als er ook maar een korrel voer in beeld kwam. Ik mis ze wel.

Rechts een verkoopster van duivenvoer.

Passerotti

Op stal leeft er nog een hele zwerm, maar verder zie ik ze eigenlijk nog maar zelden: mussen. Dat vind ik jammer, want het zijn gezellige en levendige vogels met hun getsjilp.

Mussen hebben ook een imagoprobleem. Vogelaars vinden ze niet zo interessant, ze zijn vanzelfsprekend en alledaags. Het is Nederlands bekendste vogel. Ze zijn er altijd en overal, in de omgeving van mensen in de nabijheid van bebouwing. “Waar mensen zijn, zijn mussen”, luidt het gezegde.

Maar helaas, das war einmal. Het gaat niet echt goed met de Nederlandse mus. Er is een gestage achteruitgang in aantal waar te nemen, vooral in de steden. Hier worden diverse verklaringen voor gegeven. Een daarvan is dat er minder nestplaatsen zouden zijn door de moderne dakpannen en omdat mensen hun huis beter isoleren.

De mussen op de foto’s zien er nog heel tevreden uit, maar dat was dan ook in zonnig Venetië. Op de foto's ook de onvermijdelijke Dikke Duif, maar daarover later meer.

Margraten

Op de Amerikaanse militaire begraafplaats bij Margraten in Limburg liggen 8302 Amerikaanse soldaten begraven. Ze zijn gesneuveld tijdens de Tweede Wereldoorlog in Duitsland, in de Ardennen en bij de bevrijding van ons land.

Margraten

De soldaat komt hier alleen op stille dagen
En hij ziet de eindeloze rijen namen
En hij ziet bij elke
Naam een gezicht
Hij voelt zich machteloos en vlucht

Toen wij daar stonden en je zei:
"Dit waren jongens zoals jij,
Die nu zo oud als ik hier hadden kunnen staan
Jongen hoe ouder ik word,
Hoe minder ik weet
Waarom de dingen gaan...zoals ze gaan"

De president komt hier alleen
Voor een verkiezing
Hij legt een krans en zegt "wij mogen niet vergeten"
Het doet mij niets
Want er zijn plaatsen op de wereld
Waar een toespraak of een woord niet veel betekent

De kinderen komen hier soms
Om te spelen
Het land is uit zijn as herrezen
Uit de waanzin van een wereldbrand

Helden sterven voor een droom
Minnaars sterven voor een vrouw
Dichters sterven voor een taal
Soldaten sterven zonder meer

Mijn vader stond daar en hij zei:
"Dit waren jongens zoals jij,
Die nu zo oud als ik hier hadden kunnen staan
Jongen hoe ouder ik word,
Hoe minder ik weet
Waarom de dingen gaan zoals ze gaan"

De vrouwen komen hier alleen
Op grijze dagen
Om het spook van het verleden
Te verjagen
Ze worden ouder en ze zwijgen
De geschiedenis
Sterft met de getuigen
Ze worden ouder en er wordt niet meer naar ze geluisterd
En de geschiedenis sterft
...Met de getuigen

Stef Bos, 1997

T.rex

Medewerkers van Naturalis graven op dit moment een Tyrannosaurus rex op in Wyoming, VS. De T.rex is de meest bekende en tot de verbeelding sprekende vleesetende dinosauriër ter wereld. Als Naturalis dit in huis kan halen, wordt het het eerste originele skelet van een T.rex dat te zien is buiten de VS, en zal het zal de publiekstrekker worden van de Dinozaal in het in 2017 geheel vernieuwde museum.

Tyrannosaurus rex (de Koning van de Dinosauriërs) leefde tijdens het late Krijt, 67 miljoen jaar geleden. Het is een van de grootste vleeseters die op aarde heeft rondgelopen. Een volwassen dier kon bijna dertien meter lang worden en 5000 kg wegen. Resten van T.rex zijn alleen in het westen van Noord-Amerika gevonden, daarvan zijn slechts twee skeletten voor meer dan 50% compleet. Meestal gaat het om enkele losse botten of gedeeltelijke skeletten. Relatief complete T.rex-skeletten zijn dus ontzettend zeldzaam.

Deze week is er dagelijks om 16.00 uur in Naturalis een live verbinding via Skype met de opgraaflocatie. Bezoekers kunnen dan vragen stellen aan paleontoloog Anne Schulp waarbij hij het laatste nieuws uit Amerika vertelt. Gisteren zijn de eerste stukken bot van de Tyrannosaurus rex gevonden. Delen van de linkervoet en een paar grotere stukken die duidelijk niet van de voet zijn, maar deel uitmaken van de poot. Er zijn aanwijzingen dat er binnen in de heuvel die uitgegraven wordt meer zit dan alleen de voet. Het ziet er veelbelovend uit.

Veel belangstelling voor de Skype-sessie met Wyoming. In het midden bovenaan de cameraploeg van Hart van Nederland. 

Op het scherm Anne Schulp in Wyoming. Het is daar dan 08.00 uur 's ochtends.

In het rood de stukken bot die tot nu toe gevonden zijn.

Naschrift 30 mei 2013: Helaas liep het allemaal anders dan gehoopt werd. Na de veelbelovende start van deze opgraving droogde het aantal vondsten snel op. Het project werd beëindigd en het team schakelde over op 'Plan B', de opgraving van twee Triceratops-skeletten in dezelfde omgeving. Lees hier verder.